Toen wij in het voorjaar Herberg De Ketel en de Kurk openden, schafte Ariane ook een hele wijnmakersuitrusting aan. In de kelders van de Herberg pruttelt het tegenwoordig dan ook dat het een lieve lust is: allerlei vruchtenwijnen staan er te rijpen. Met die complete wijnuitrusting kwam ook een stapel wijnboeken mee, waaronder een aantal zeer gedateerde. Ik mocht er een aantal meenemen, en ik heb soms erg veel plezier met het inkijken en lezen van die oude boekjes. Zoals de Wijngids. Voor wijnkennis – wijngebruik en koken met wijn die door de drankenfirma Siebrand rond 1970 is uitgegeven.
In hoogdravende stijl wil Siebrand de ‘moderne’ huisvrouw leren omgaan met wijn, ‘omdat zij het is die voor het gezin en de gasten de sfeer schept’. Dit boek is geschreven op het moment dat wijn steeds minder een aangelegenheid werd van de notaris, pastoor, dominee en jonkheer, mannen dus, en steeds meer van vrouwen! Wijn was in de jaren zestig en zeventig in toenemende mate in de zelfbedieningswinkel en supermarkt verkrijgbaar; bovenden werd er op vakantie met het gezin in het buitenland ook steeds vaker wijn gedronken en ingeslagen voor thuis. Maar de huisvrouw, die in de supermarkt de fles wijn in haar winkelwagentje stopte, moest nu uiteraard wel over wijn onderwezen worden. Siebrand’s boek zal ongetwijfeld in een lacune verzien hebben.
Grappig en tamelijk ‘historisch’ voor ons is ook de link die wordt gelegd met de opkomst van groente en andere levensmiddelen uit blik. Konserven zijn volgens de gids geheel nieuw in de Nederlandse winkels en o zo handig voor de huisvrouw. Die gekonserveerde levensmiddelen zouden, aldus de gids, uitermate geschikt zijn om wijn bij te gebruiken. Tegenwoordig vinden we dit een hoogste curieuze gedachtengang: groente, fruit en vlees uit blik is helemaal uit, alles moet gelukkig weer zo vers mogelijk zijn. ‘Door het gebruik van gekonserveerde levensmiddelen neemt ook in Nederland het wijngebruik in de keuken meer en meer toe. Wijn wordt gebruikt niet alleen voor het marineren van vlees, rundvlees, kalfs- en lamsvlees, wild en gevogelte en allerlei vissoorten, maar ook voor de bereiding van sausen en soepen, voor ragoûts, voor speciale vlees- en visgerechten, voor verschillende groentegerechten, maar evengoed voor vruchtengerechten, voor nagerechten en zelfs voor gebak. […] Goed koken is ongetwijfeld een kunst. Maar in onze moderne tijd met onze moderne middelen, zowel wat ingrediënten als wat de kookmiddelen in de keuken betreft, kan iedere huisvrouw de kunst volkomen machtig worden. Zij behoeft niet meer als de huisvrouw in het verleden na een tijdrovende groenteschoonmaak op een hout- of kolenvuurtje of op een drie- of vierpits petroleumtoestel in ijzeren pannen het voedsel gaar te stoven. Ze heeft gas en electriciteit ter beschikking, allerlei modern keukengerei. En wat het voedsel betreft, ze heeft maar te kiezen en heel veel arbeid is reeds voor haar op de konservenfabriek verricht. Daardoor heeft zij tijd om aan de maaltijden veel meer extra zorg te besteden.’
En ander trend die in de jaren zeventig opkwam, was het ‘buitenlands’ koken. Ook daar moest de huisvrouw (en de redactie van het Siebrandboek) blijkbaar erg aan wennen. ‘De Nederlandse huisvrouw behoeft waarlijk niet Frans, Italiaans of Duits te gaan koken. De keuken kan volkomen Nederlands blijven, zoals zij dat was in de 17e eeuw, toen wijn zelfs een volksdrank was. De Nederlandse huisvrouw moet weten wat ze met het buitenlandse produkt wijn kan doen om bij de maaltijden en bij feestelijke gelegenheden, en ook ’s avonds bij de televisie, het gezin en de gasten te verrassen.’
De wijngids wordt besloten met een receptengedeelte. Champignonsaus wordt gemaakt van champignons uit blik en Bourgogne Aligoté, maar dat is gelukkig zo ongeveer het enige blikje dat ik bij de recepten heb kunnen ontdekken. Veel vlees gerechten – uiteraard gemarineerd in wijn – worden geserveerd met aardappelen en sla en van ingeblikte groente is uiteindelijk nauwelijks sprake. Als nagerecht kan de huisvrouw kiezen uit Gort met wijn (vast het lievelingstoetje van een bekende Nederlander uit Bordeaux), vla met wijn of wijngelei van Riesling. Voor het recept van citroenpuddig kun je in Herberg De Ketel en de Kurk terecht.
De firma Siebrand bestaat overigens nog steeds. In 1920 stond J.W. Siebrand, uit Grafhorst bij Kampen, aan de wieg van de latere Wijnhandel en Likeurstokerij J.W. Siebrand N.V. Vaten wijn aangespoeld op Terschelling vormden de eerste handelswaar van Siebrand. Anno 2007 is de WinetoWine-tak van het bedrijf vooral bottelaar van bulkwijnen.
Foto onderaan: vulmachines bij Siebrand in de jaren zestig.
