Raadseltjes op het etiket

De vakantie zit er weer op, een ‘nieuw’ wijngebied is weer verkend. Dit jaar brachten we twee weken door in Frankrijks zuidelijkste landstreek, de Roussillon. En uiteraard maakten we ook een paar uitstapjes over de grens, naar het Noord-Spaanse wijngebied Empordà. Samen vormen de gebieden het aloude Catalonië, dat vooral in de Middeleeuwen hoogtijdagen vierde. Catalonië heeft een eigen taal, een eigen cultuur én een eigen keuken. Geen wonder dan ook dat de wijnen uit beide landen grote overeenkomsten vertonen.
Beide streken, Roussillon en Empordà, brengen zowel rood, wit als rosé voort, plus van oudsher een aantal bekende zoete wijnen, in Frankrijk vins doux naturel genoemd. Bij een vin doux naturel wordt de alcoholische gisting gestopt door middel van toevoeging van alcohol. Op die manier blijft een hoog percentage suikers in de wijn bewaard, maar heeft de wijn ook een hoger percentage alcohol. De Roussillon kent verschillende van deze wijnen: de AOC Muscat de Rivesaltes, gemaakt van muskaatdruiven, en de AOC Rivesaltes, AOC Grand Roussillon, AOC Maury en AOC Banyuls, waarvoor de grenache noir, de grenache blanc en de grenache gris de hoofdrol spelen. In Spanje is er geen specifieke herkomstbenaming voor de zoete wijnen. Onder de herkomstbenaming DO Empordà mogen zowel rood, wit, rosé, zoet als mousserend (cava) gemaakt worden. Er is Garnatxa de l’Empordà, zoals de naam al zegt van grenache gemaakt, en Moscatell de l’Empordà, vergelijkbaar met de Muscats van Frankrijk. Wij proefden bijvoorbeeld een fantastische Garnatxa Joven van Espelt Viticultors in Vilajuiga, bij Figueres, waarover later meer.

Ik noemde zojuist ook de AOC Grand Roussillon, een benaming die mij ter plaatse heel wat hoofdbrekens heeft gekost. We proefden bij de ferme/auberge van Clos de Paulilles, aan de Côte Vermeille, een prachtige wijn van Château de Jau, jaargang 2003, geserveerd bij een dessert van chocolademousse. De wijn was van het type Rivesaltes Ambré, met tonen van noten en gedroogde zuidvruchten, een beetje neigend naar een mooie tawny port. Op het etiket stond echter Grand Roussillon, geen Rivesaltes. Ik had nog nooit van de herkomstbenaming gehoord, en vroeg me af wat dit nu weer was. In de Guide Hachette vond ik zo snel geen vermelding (later bleek dat er wel iets over in staat), en ook in de zeer duidelijke folder van het promotiebureau Vins de Roussillon, die ik in het Palais du Rois de Majorque in Perpignan kreeg uitgereikt, ontbrak Grand Roussillon.

Pas thuis, met wat Googlen en verder puzzelen, werd het verhaal me duidelijk. In 2007 maakten de producenten uit Rivesaltes namelijk een eind aan de commercialisering van de AOC Grand Roussillon. Deze appellation werd in de jaren zeventig in het leven geroepen voor (goedkope) vins doux naturels uit de Aude en vooral de Roussillon. Grand Roussillon was vooral bedoeld om van overschotten af te komen. Door een dalende vraag naar zoete wijnen van het type Rivesaltes was en is er geen behoefte meer aan Grand Roussillon. Vanaf 1 januari 2007 wordt die daarom niet meer verhandeld.
Aangezien deze wijn uit 2003 stamde, klopte het dat hij Grand Roussillon gelabeld was. Maar waarom had Château de Jau niet gekozen voor Rivesaltes, aangezien het Château de Jau in de appellation Rivesaltes ligt? Waarschijnlijk ligt de oplossing hiervan in een opmerking die de dame van het proeflokaal van Clos de Paulilles tegen me maakte. Zij vertelde mij dat de wijn oorspronkelijk van Mas Cristine kwam. Verder uitleg kreeg ik niet, maar ook hier bood Google uitkomst. De familie Dauré, eigenaren van zowel Château de Jau als Clos de Paulilles, bezaten ook Mas Cristine, een wijngoed in Argelès-sur-Mer, strikt genomen net buiten de appellation Rivesaltes; labelling als Grand Roussillon is dus correct. Maar waarom dan Château de Jau en niet Mas Cristine? Volgens de website van Mas Cristine is het bedrijf in 2006 verkocht aan drie vignerons en dus niet meer in handen van de familie Dauré. Achter op het etiket van ‘mijn’ fles stond ook netjes: mis en bouteille au Château de Jau.

Samenvattend: deze wijn is gemaakt van druiven van Mas Cristine in Argèles-sur-Mer, 20 km ten zuiden van Perpignan, heeft een aantal jaren gerijpt in grote houten vaten of op tank, mogelijk zelfs in de open lucht, op een voor de consument onbekende plek. Vervolgens is hij gebotteld op Château de Jau, 20 km ten noordwesten van Perpignan en verkocht bij Clos de Paulilles, voorbij Port Vendres, 40 km ten zuiden van Perpignan aan de kust….. Snap je het nog? 😉

Voor de liefhebber zal het allemaal worst wezen: De Château de Jau 2003 Grand Roussillon is een fantastische wijn, die mij helemaal gewonnen heeft voor het type Rivesaltes Ambré. Gebruikt druivenras is grenache blanc, mogelijk aangevuld met macabeu, malvoisie en maximaal 20% muscat. Rivesaltes Ambré combineert uitstekend met desserts van chocolade, met gekruid eten, met Thais en Indiaas eten, met blauwe kaas, met taarten van gedroogd fruit, met crème brûlée. Helemaal het einde is een glas Rivesaltes Ambré (of Grand Roussillon, of Garnatxa de l’Empordà) als apéritief, met een stukje goede Roquefort, voor de tent, na een warme dag zon, zee, strand of cultuur…. Wanneer gaan we weer?

Foto: wijngaarden Clos de Paulilles, aan de kust