De Apostelhoeve in Maastricht – Nederlands oudste commercieel gerunde wijnbedrijf – bestaat dit jaar precies 50 jaar. Een mijlpaal die deze zomer groots gevierd had moeten worden. Helaas gooide de coronacrisis ook hier roet in het eten. De festiviteiten staan in de kelder. Tot 2023, het jaar waarin voor de vijftigste keer wordt geoogst. Vandaag verstuurde het bedrijf een overzicht van die 50 jaar wijnmaken en een persoonlijke groet van Mathieu Hulst. Een bericht dat we op Wijnkronieken natuurlijk graag delen.
Of hij soms ergens een steekje los had zitten? Dat was wat door collega’s werd gefluisterd nadat de Maastrichtse fruitteler Hugo Hulst zich begin jaren ’70 in kleine kring had laten ontvallen dat hij van zins was zich gedeeltelijk op de wijnbouw te storten. Menigeen in zijn omgeving schudde quasi bezorgd het hoofd over de plannen van die eigenwijze Hulst. “De wijn die destijds in Nederland werd gedronken, kwam vooral uit Frankrijk en uit Duitsland”, vertelt zijn zoon Mathieu Hulst. “Dat wijndruiven in deze contreien überhaupt rijp konden worden, laat staan dat je er een wijn van kon maken die nog drinkbaar was ook, was eigenlijk onvoorstelbaar. Pa werd door velen compleet voor gek versleten. Inmiddels is hij 82 en werkt hij nog altijd mee in het bedrijf. Wijn houdt kennelijk jong.” De eerste jaren werden alcoholpercentages van zo’n 10 procent gehaald. “Af en toe moesten we een kunstgreep uithalen om de wijn netjes in balans te krijgen”, zegt Mathieu. Tegenwoordig is hier op de Apostelhoeve een natuurlijk alcoholpercentage van 12,5 of 13 procent heel gewoon. ‘Het nieuwe normaal’, om het in politieke termen uit te drukken.”
Visionair
Een halve eeuw nadat de eerste stokken de grond ingingen, twijfelt niemand er meer aan dat de visionair Hugo Hulst – destijds ondanks alle meewarigheid die hem ten deel viel – de juiste keuze heeft gemaakt. Zijn pionierswerk heeft veel navolging gekregen. Het Zuid-Limburgse klimaat, in combinatie met de juiste bodem en de gunstige ligging van veel percelen, maakt dat een toenemend aantal bedrijven ook vlak over de grens in België wijnen maken die in vrijwel niets meer onderdoen voor de betere wijnen uit klassieke wijnlanden als Frankrijk, Duitsland en Italië. De omstandigheden zijn – mede door de klimaatverandering – zelfs zo gunstig, dat wijnbouw in deze contreien een economische factor van belang aan het worden is. “Wijnbouw in Limburg heeft in vijftig jaar tijd een enorme vlucht genomen”, zegt Hulst, die het stokje alweer vele jaren geleden van zijn vader overnam. De continuïteit is voorlopig gewaarborgd: met het oog op de toetreding van Mathieu’s zonen Robin en Gilbert in het bedrijf, is de Apostelhoeve in het vijftigste jaar van zijn bestaan met 2,5 hectare uitgebreid. Het totale areaal omvat op dit moment zo’n 14 hectare.
Voortdurend alert
De ‘derde generatie’ zal de komende jaren flink aan de bak moeten. De klimaatverandering dwingt Zuid-Limburgse wijnboeren er onophoudelijk toe de werkelijkheid steeds een stapje voor te blijven. “Voortdurende alertheid is op zijn plaats”, erkent ook Mathieu Hulst. “Op dit moment is het in Zuid-Limburg gemiddeld net zo warm als het begin jaren ’80 in de Bourgogne was. Het betekent dat we volop aan het nadenken zijn over de mogelijke aanplant van rassen die tot voor kort niemand in deze omgeving een serieuze kans gegeven had.”
Als markering van het gouden jubileum gaat de Apostelhoeve – als eerste commerciële wijnbedrijf in Nederland – naast müller-thurgau, riesling, auxerrois, en pinot gris ook viognier aanplanten, een lastig druivenras dat met name in de Noordelijke Rhône, een gebied met uiterst steile hellingen vlak onder Lyon, legendarische wijnen voortbrengt. “Voorlopig nog op kleine schaal”, aldus Hulst. “We hebben nog even serieus overwogen om te kiezen voor chardonnay, maar viognier is voor ons als modern en goed geoutilleerd wijnbedrijf een veel grotere uitdaging. We lopen daarmee vooruit op de klimaatverandering die in onze contreien de komende jaren een enorme impact gaat krijgen.”
Volgens Hulst worden er met viognier al spectaculaire resultaten geboekt in Duitsland, Zwitserland en Italië. “Vooralsnog zijn het geen krachtpatsers als Condrieu, maar wanneer je ze proeft sta je versteld. Laten we eerlijk zijn: de gok die we hiermee nemen is veel kleiner dan de gok die mijn vader vijftig jaar geleden heeft genomen. In zekere zin zijn we nog altijd een pioniersbedrijf: we kunnen wel gaan doen wat anderen ook al doen, maar we zijn aan onze stand verplicht om af en toe iets nieuws te proberen. Als het goed is, komen de eerste flessen viognier in 2024 op de markt. Voorlopig nog in een kleine oplage. 3000, misschien 3500 flessen. In totaal maken we er tegenwoordig elk jaar zo’n 100.000.”
Appje uit Barcelona
Aan de kwaliteit van de wijnen van de Apostelhoeve durft al lang niemand meer te twijfelen. “Onze wijnen worden geschonken tijdens staatsbanketten. Daarnaast zijn ze te vinden in twee- en driesterrenzaken, zowel in Nederland als in het buitenland. Via de tussenhandel vinden ze zelfs hun weg naar het Koninklijk Huis. Ik weet dat, omdat ik zowel koning Willem- Alexander als koningin Máxima er een keer over heb gesproken. Zij zijn erg enthousiast. “Laatst, vertelt Hulst, kreeg hij nog een appje van een kennis: ‘Wij zitten op dit moment in Barcelona en krijgen jouw wijn bij de lunch geserveerd’. “Als ik zo’n berichtje krijg, dan ben ik trots.”
Ook de internationale vakpers laat zich alweer vele jaren lovend uit over de wijnen afkomstig van druiven die groeien op de Louwberg in Maastricht. Wijnen die overigens elk jaar opnieuw zijn uitverkocht. Dat heeft deels te maken met de lovende recensies, erkent de Maastrichtse wijnboer. “Ik kan me nog goed herinneren hoe een wijngrootheid als Hubrecht Duijker inmiddels alweer tientallen jaren geleden onze flessen uitermate lovend besprak en noteerde: ‘Mijn schatje, mijn liefje, wat wil je nog meer?’
De wereldberoemde wijnschrijver Jancis Robinson, persoonlijk wijnadviseur van de Britse koningin Elisabeth II en auteur van vele standaardwerken op het gebied van wijn, wist niet hoe ze het had toen ze zo’n tien jaar geleden kennismaakte met de wijnen van de Apostelhoeve. “Ze kon bijna niet geloven dat de wijnen die voor haar op de proeftafel stonden uit Nederland afkomstig waren. ‘The most surprising tasting ever’, noemde ze het na afloop. Een mooie omschrijving uit de pen van iemand die kind aan huis is bij bedrijven die de beste en de duurste wijnen ter wereld maken.”
Verdrag van Maastricht
Het allergrootste compliment dat Mathieu Hulst ooit kreeg – weliswaar indirect, maar toch – was van de Franse president François Mitterrand. “In december 1991 werd de wijn van de Apostelhoeve geschonken op het Maastrichtse stadhuis, aan de vooravond van de fameuze Eurotop, waar uiteindelijk het Verdrag van Maastricht beklonken werd. De Franse president – vanzelfsprekend een groot liefhebber van Franse wijn – moet erg onder de indruk zijn geweest. Jaren later – Mitterrand was toen al overleden – kregen we onverwacht bezoek van diens weduwe. Ze vertelde dat haar man heel vaak over Maastricht vertelde en dat hij erg onder de indruk was van de witte wijn die hij daar tijdens de feestelijke ontvangst gedronken had. Onze wijn dus.”
Hoewel de Apostelhoeve op een prachtige plek in het Maastrichtse buitengebied ligt, heeft de coronacrisis zijn invloed gehad op het 50-jarig jubileum waarnaar zolang was uitgekeken. “2020 had eigenlijk een feestjaar moeten worden, met ergens in de zomer een grootschalig evenement in aanwezigheid van onze trouwe relaties en enkele landelijk bekende top-chefs. Maar gelet op de beperkingen die ook de komende maanden nog zullen gelden, hebben we besloten de festiviteiten uit te stellen tot 2023. In dat jaar wordt op de Apostelhoeve voor de vijftigste keer de oogst binnengehaald.”
Is de Maastrichtse wijnbouwer niet bang dat hij straks door de derde generatie – binnenkort officieel zijn compagnons – wordt overvleugeld? Een bulderende lach luidt het antwoord in. “Het wordt in elk geval wel spannend. Zowel Gilbert als Robin heeft in het kader van de opleiding tot wijnbouwer een tijdje in Duitsland gewerkt. Allebei hebben ze zo hun eigen visie. Ik ervaar nu al dat drie kapiteins op één schip niet altijd even gemakkelijk is. Maar je houdt elkaar wel scherp. En komen we er echt niet uit, dan spreekt de admiraal: moeder Julka. Het komt in elk geval de kwaliteit ten goede.”
Beste klanten, wijnvrienden en ambassadeurs van de Apostelhoeve hartelijk dank voor alle steun en medewerking die wij van jullie allen de afgelopen 50 jaar mochten ontvangen. In het kader van ons jubileum zullen wij ons jubileum feest op gepaste manier inhalen. Immers wat in het vat zit verzuurt niet.
A votre santé
Uw wijnboer, Mathieu Hulst
