Jeanette van der Steen, wijnmaker en eigenaar van Château Bon Baron in België, doet af en toe verslag van haar ervaringen op Wijnkronieken. Zo konden we al lezen over hun grote uitbreiding dit jaar, en over de plannen met een aangekochte kerk. Deze week meldde Jeanette zich met het onderstaande, zeer boeiende bericht over het belang van de rivier voor een wijngaard! Bon Baron heeft wijngaarden vlak langs de Maas, onder Namen.
Vandaag: 10 december 2011, 09:00 uur
Lokatie: wijngaard Falmagne van Château Bon Baron
Het is een mooie heldere dag, het is windstil en de zon staat nog laag. Ze is om deze tijd nog niet over de bergtoppen. Afgelopen nacht heeft het licht gevroren. Het is absoluut windstil deze ochtend, ook de ranke hoge berk hier, die bij het minste zuchtje wind een beetje heen en weer wiegt, beweegt zich niet.
Het is een prachtig gezicht; het rijp op de groenstrook tussen de wijnstokken, de vorst nog op de dakpannen van het lager gelegen huis. De bomen aan de overkant van de rivier zijn kaal en de zon ontsluiert de welvingen van de steile bergtoppen. Als je naar de rivier de Maas kijkt zie je mist of rook boven de rivier hangen.
Maar wacht eens even: …………..hangt die mist wel stil?? Nee, de mist volgt traag maar gestaag de rivierstroom. Hoe kan die mist nu in beweging zijn als het windstil is, vraag je je af?
Door de stroming van de Maas is er een constante trek van de luchtlaag die zich boven het water bevind. Hoe sneller de rivier stroomt, hoe harder er aan de luchtlaag getrokken wordt.
Dit gegeven is van essentieel belang voor wijngaarden. Het is ook de reden waarom je de meeste wijngaarden vind in de buurt van rivieren; denk maar aan Bordeaux, met de machtige Gironde, de Côtes du Rhone, de Loire, de Moezel, de Rijn, de Sion in Zwitserland etc..
Ik spreek vaker over de essentie van de rivier voor een wijngaard. Als ik hierover spreek, zie je mensen mij ongelovig aankijken. Als je dit fenomeen niet met eigen ogen ziet, en je voelt deze windstroom niet, dan kun je je dat ook moeilijk voorstellen. Ik realiseer me steeds meer en meer de belangrijkheid van onze prachtige Maas in de buurt van onze wijngaarden.
Ik heb vast nog niet alles ontdekt, maar het volgende weet ik in ieder geval uit ervaring
– Ook bij windstilte is er altijd een stroming van de wind, die maakt dat de druiven sneller opdrogen en minder vatbaar zijn voor ziekte.
– Door de uitwisseling van temperaturen van het water en de lucht is er nooit een temperatuurshock. Het stijgen en dalen van temperaturen gaat veel geleidelijker.
– Doordat de wijngaard op een helling ligt, is er nooit stilstaand water: ‘eau vive’.
– In de zomer, door de temperatuurverschillen tussen water en lucht, is er bij grote droogte toch water dat verdampt en waarmee de druivenstokken zich kunnen voeden.
– In de winter, bij vorst: doordat het water minder koud is dan het land, zakt de temperatuur rondom de rivier nooit zo laag als een paar kilometer verder op. De verschillende druivenrassen hebben een verschillende gevoeligheid voor temperatuur. De meeste variëteiten verdragen maximaal minus 20 à 22 graden. In de afgelopen twee winters hebben we overal temperatuurmeters geplaatst, om de temperatuurverschillen te bestuderen. In de afgelopen twee winters is het voorgekomen dat in onze wijngaarden Falmagne, Divo Nanto en Valburnot de temperatuur minus 6 graden aangaf. Op onze wijngaard St. Heribert in Wepion, verder van de rivier, was dat minus 12 graden, en nog eens 7 tot 25 km verderop (dat was niet in onze wijngaard, maar bij de wijngaarden van collega’s) minus 18 graden. Deze temperatuurverschillen zijn gemeten in dezelfde nachten.
– In het voorjaar, bij voorjaarsvorst: de koude rolt naar beneden naar de rivier en wordt daar geabsorbeerd. In de afgelopen twee jaar is er in de wijngaarden in België veel schade geweest vanwege vorst in het voorjaar. In 2011, in de nacht van 4 op 5 mei, zijn er meer dan 40.000 hectare in Europa getroffen door deze voorjaarsvorst. Ook in België, ook in Wallonië. Chateau Bon Baron heeft daar geen last van gehad.
Tekst en foto: Jeanette van der Steen, Château Bon Baron