In het recent verschenen boekje Bevlogen Nederlandse wijnvrouwen staat portretten van Nederlandse vrouwen werkzaam in de wijnwereld. Zelf werd ik ook geïnterviewd, en door auteur Joke van der Leij vooral omschreven als wijnhistorica. En eerlijk gezegd, dat is ook de kant die ik inmiddels definitief ben ingeslagen. Mijn promotietraject is in 2021 officieel van start gegaan, en wekelijks besteed ik een dag aan het onderzoek naar de wijngaarden in Nederland van de middeleeuwen tot circa 1850. Daarnaast krijg ik af en toe verzoeken om een bijdrage aan een historische publicatie over de wijnhandel of over culinaire geschiedenis te leveren, of even mee te lezen met een passage. Je zou kunnen zeggen dat ik tegenwoordig meer bezig ben met boeken dan met wijnflessen. Mijn jaar 2021 kan dan ook prima uitgedrukt worden in boeken. Vandaag neem ik je daarom mee op een reis langs een aantal wijnboeken die dit jaar belangrijk voor me waren of waar ik erg van genoten heb. Om het lezen van die boeken nog aangenamer te maken, krijgt ieder boek bovendien een wijnsuggestie. Boek en wijn maken zo ook nog eens bijzondere en originele cadeautips. Veel vliegen in een klap, dus eigenlijk.
Ik wens iedereen alvast heel fijne feestdagen en ik hoop dat mijn lijstje een bijdrage kan leveren aan een fijne en gezellige kersttijd, die we toch weer minder actief zullen kunnen doorbrengen dan misschien wel gewenst.
November
Van Oxhoofd tot Kattekop. Geschiedenis van de Zeeuwse wijnhandel
Middelburg was vooral in de zestiende eeuw een belangrijke wijnhaven. Maar ook daarvoor en erna kwam er heel wat wijn via deze Zeeuwse stad ons land binnen. Toch is de geschiedenis van Middelburg als wijnstad weinig bekend. Dankzij het initiatief van een groep wijnhistorici die sinds enige jaren in Middelburg bijeenkomt, ligt er nu een prachtig boek met bijdragen van tal van specialisten. In iedere bijdrage staat een object centraal, en wordt aan de hand van dat object een aspect van de rijke Middelburgse wijngeschiedenis verteld. Archeologen nemen Romeinse amforen, spreukbekers of middeleeuwse fopkannetjes als onderwerp. Historici vertellen over de wens van het Middelburgse stadsbestuur een wijnstapel te creëren, de gouden tijd van Arnemuiden of de lotgevallen van een wijnhandelaar in de Patriottentijd. Het schip ’t Vliegend Hert komt voorbij, evenals een bijzonder theeservies, wijnkoelers en de vele historische panden met namen die refereren aan het wijnverleden van de stad. Zelf schreef ik een bijdrage over twee schuttersstukken, nu in het Museum De Bevelanden in Goes. Tot slot wil ik nog de verrassende bijdrage van Anne Wegener-Sleeswijk melden, die schreef over Middelburgers in de Bordeause Rue Raze.
Het boek werd uitgegeven door Het Paard van Troje in Goes, prijs € 24,95.
Erbij: een glaasje Vin Santo van Santorini, bijvoorbeeld van Gavalas of Argyros. In de middeleeuwen kwam zoete wijn hoofdzakelijk uit Griekenland, waar de Venetianen de beste handelsrelaties mee hadden. Tal van gebieden en eilanden produceerden wijn, ook het vulkanische eiland Santorini. Ter ere van die rijke wijnhandelstraditie, waarvan ook Middelburg als invoerhaven deel uitmaakte, dit verrukkelijke glas zoete wijn!
Oktober
Borreltijd! Hapjes en drankjes uit de historische keuken
Samen met Manon Henzen schreef ik deze lente en zomer aan de teksten voor Borreltijd!. In dit boekje verzamelden we 20 historische recepten: 10 voor een hapje, en 10 voor een drankje. De prachtige moderne fotografie is van Jeroen Savelkouls. De meeste drankjes had ik de afgelopen jaren al uitgetest, maar sommigen werden samen met Manon nog opnieuw geprobeerd en bijgeschaafd. Een van mijn favorieten uit Borreltijd is de vin d’oranges.
Erbij: een glaasje vin d’oranges uit het zuiden van Frankrijk en noorden van Spanje. Je leest hier meer over deze zonnige wijn.
September
Aan tafel met Johann Sebastian Bach
Auteur Karen Groeneveld vroeg me in september om even mee te lezen met een alinea over rijnwijn die zij had geschreven. Die alinea was bedoeld voor het boekje Aan tafel met Johann Sebastian Bach, dat inmiddels is verschenen. Met de wereldberoemde componist, die van lekker eten en drinken hield, maken we een culinaire reis door de barok, en proeven vooral van de burgerkeuken. Van Bachs persoonlijke leven is weinig bekend, maar wel dat hij bij het huwelijk met zijn tweede vrouw een half jaarsalaris aan rijnwijn spendeerde. Van zijn neef Elias kreeg Johan Sebastian bovendien een keer een vaatje Frankische wijn van het familiewijngoed.
Aan tafel met Johan Sebastian Bach is een uitgave van Het Zwarte Schaap, prijs € 14,95.
Erbij: een glas Riesling uit Franken, Würzburger Stein-Harfe 2017 GG van het Bürgerspital. Uiteraard in Bocksbeutel, de typische fles van Franken. Verkrijgbaar bij Dr. Maler.
Augustus
Malvasia. The Renowned Wine Yesterday and Today
Al enige tijd keek ik ernaar uit, en plots deelde Eli Tsimbidi van Monemvasia Winery het nieuws: het boek van grande dame van de Griekse wijn Stavroula Kourakou over de geschiedenis van malvasia was verschenen. En niet alleen in het Grieks, maar ook in het Engels. Het boek lag op me te wachten in het appartement dat we in Athene hadden gehuurd, eind augustus. Kourakou pluist in dit boek de geschiedenis van de wijn malvasia, malvesye, malmsey, grondig uit, van het begin in middeleeuws Monemvasia, via de hoogtijdagen op Kreta tot de verspreiding van de naam malvasia over het hele Middellandse Zee gebied. Ik besteed later nog een apart artikel aan het boek. Onder andere te bestellen via deze website.
Erbij: een glas droge Malva van Idaia op Kreta. Naast zoete wijnen kan het druivenras malvasia di candia aromatica ook mooie droge wijnen produceren. Daarvan proefde ik er eentje op Kreta, bij twee gelegenheden. Malvasia in een modern jasjes, heerlijk. Te bestellen via Greece and Grapes.
Mei
De mooiste wijnwandelingen in Nederland, tweede druk
In mei verscheen bij uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig de tweede druk van het boekje met de 10 mooiste wijnwandelingen in Nederland. Ik schreef het in 2019 samen met Wanda Catsman. Dat is toch wel een bijzonder gevoel, als je boek een tweede druk mag beleven. Corona heeft veel mensen aan de wandel gekregen, en dat kwam tot uiting in stijgende verkopen van wandelboekjes. De Nederlandse wijn blijft zich bovendien geweldig ontwikkelen, en begint zich goed te onderscheiden. Interesse in Nederlandse wijn groeit! Heerlijk om mee te maken. Voor de liefhebbers: ik heb nog een paar exemplaren, gesigneerd en wel.
Erbij: een glas Krijt, gemaakt door Maurice Warnier en Lidy van Kleef van wijnen van wijndomein Salamander. De wijn is een blend van Chardonnay, Pinot Gris en Siegerrebe. Een heerlijke verrassing tijdens een bijzonder weekendje weg in Limburg. Het zou overigens goed kunnen dat die wijn al helemaal op is, zo lekker was íe.
April
Trek
Charlotte Kleyn schreef een heerlijk boek over eten en drinken onderweg, toen en nu. Ik heb er erg van genoten en besprak het voor Wijnkronieken. Ook over drank onderweg of op reis staat er een en ander in het boek, zoals over wijn in de trein en aan boord van een vliegtuig. Echt een boek om op een luie zondag op de bank helemaal in te duiken.
Erbij: een glas Atlantis Wit van Argyros. Mijn eigen reis ging naar Santorini dit jaar, waar behalve Assyrtiko ook diverse andere druivenrassen aangeplant staan. Deze verrukkelijke blend is heerlijk opwekkend en vrolijk. In Nederland op meerdere plaatsen te koop, onder andere hier.
Maart
Food Trodden
Portugese wijnmakers staan centraal in het boek dat Simon Woolf samen met Ryan Opaz maakte. Simon schreef, Ryan fotografeerde. Het boek Foot Trodden verscheen in het najaar, maar al eerder gaf Simon op zijn website tipjes van de sluier. Een zo’n tipje was het verhaal over de talha wijnen uit de Alentejo. Ik raakte gefascineerd door het wijntype palhete, bestelde een paar flessen en dook in de geschiedenis daarvan. Het boek geeft veel meer prachtige inzichten in hoe verleden en heden nauw met elkaar verweven zijn in dit fascinerende wijnland.
Erbij: een glas Palhete van XXVI Talhas; een link met het historische wijntype pailhete heb ik niet echt kunnen vinden, maar een verband is er zeker. Verkrijgbaar via Vinha.pt
Januari
Bevlogen Nederlandse wijnvrouwen
In januari werd ik door Joke van der Leij geïnterviewd voor een bundel over vrouwen die in de Nederlandse wijnwereld werkzaam zijn. Eind 2020 had Ilse Swank al de foto’s genomen. Andere portretten in dit leuke boekje zijn onder andere van Tjitske Brouwer, Annaline Doelen, Ilse Visscher en Silvia Antonj.
Erbij: een glas Groot Maarslag Johanniter, een van de grootste verrassingen in de Nederlandse wijn van dit jaar: wijn uit Groningen. (Voor mij dan, anderen wisten dit gelukkig al.) En natuurlijk gemaakt door een vrouw, Elma Middel. De oplage is beperkt, dus het zal even googlen worden.
Nog te verschijnen
Het jaar is nog niet voorbij en er staan nog een aantal boeken op mijn lijstje. Door de papierschaarste zijn ze nog niet verschenen, of de auteur is nog niet klaar met schrijven. Ik noem ze toch nog even, om naar uit te kijken in 2022.
Marleen Willebrands, Manon Henzen en Alexandra van Dongen staken afgelopen jaar veel tijd in een hernieuwde uitgave van De Verstandige Kok, het eerste gedrukte Noord-Nederlandse kookboek, voor het eerst verschenen in 1669. Ook voor De Verstandige Kok las ik mee met sommige wijnpassages. Het boek verschijnt begin 2022.
Alles over bier zullen we over niet al te lange tijd kunnen lezen in de publicatie Hop van bierhistoricus Leendert Alberts. Leendert promoveerde enige jaren geleden op het proefschrift Brouwen aan de Eem. In dit nieuwe boek concentreert hij zich volledig op de omslag van gruitbier naar hopbier. In 2021 is het namelijk 700 jaar geleden dat in Nederland voor het eerst bier met hop werd gebrouwen.
Rob Blijleven schrijft nog druk aan de publieksversie van zijn proefschrift Wijn in Nederland, een verlokkend panacee voor economie en gezondheid. Het zal in de loop van 2022 verschijnen bij Amsterdam University Press.
De daadwerkelijk Wine Doors of Florence hoop ik zelf in mei komend jaar te gaan bekijken. Robin Gheesling is echter al jaren gefascineerd door deze kleine venstertjes in de gevels van historische Florentijnse gebouwen. Zij maakte een fotoboek en bereidt nu een geïllustreerde historische gids voor. Door deze openingen werd wijn uitgegeven aan de armen, zo gaat het snelle en populaire verhaal. Hoe het precies zit, hoop ik later in 2022 te lezen, als deze gids met Robins foto’s uitkomt.
