Onlangs volgde ik de opleiding tot Spanish Wine Educator, via een cursus in Amsterdam door het Spanish Wine Institute opgericht door Pancho Campo MW. Of ik geslaagd ben, hoor ik hopelijk binnen een week of twee. Tijdens die cursus leerden we niet alleen veel over de huidige Spaanse wijnwereld, maar was er ook aandacht voor de rijke geschiedenis van wijn in Spanje. Zo leerde ik over de wijnen van de Ribeiro, ook wel de wijnen van Ribadavia genoemd, die al in de middeleeuwen beroemd waren.
Volgens de Griekse geograaf Strabo werd er in het gebied Ribeiro, in het noorden van Spanje, in Galicië, al wijn gemaakt in de tweede eeuw voor Christus. De Romeinen waren sowieso geïnteresseerd in het noorden van Spanje, want er waren (en zijn) hier goudmijnen! Cisterciënzer monniken van het klooster van San Clodio maakten wijn in de 15e en 16e eeuw, en pelgrims op hun weg naar Santiago de Compostela werden gesterkt door de zoete wijnen van het gebied. Deze wijnen werden ’tostados’ genoemd, of Ribadavia-wijnen. Ze werden gemaakt van door de zon gedroogde druiven en waren in het Engeland van de 17e en 18e eeuw enorm populair.
Vinho verde?
Gek genoeg vind je in hét populaire boek over wijngeschiedenis, The Story of Wine van Hugh Johnson, een heel ander verhaal over de wijnen van Ribadavia (de belangrijkste stad in Ribeiro). Johnson erkent dat Ribadavia-wijnen tot de meeste geëxporteerde Spaanse wijnen van de middeleeuwen behoorden. Zij werden uitgevoerd via de haven van La Coruña en er golden strenge eisen rondom wat er wel en niet als Ribadavia verkocht mocht worden. Maar volgens Johnson waren het lichte en zurige wijnen, vergelijkbaar met vinho verde nu. Hij haalt een verhaal aan van de 14e-eeuwse kroniekschrijver Froissart, waarin Engelse boogschutters die de Portugese koning Jan I kwamen helpen tegen de Castilianen niet zo goed tegen de locale wijn konden. Ze waren er twee dagen lang ‘uitgeteld’ van. Johnson vindt het opvallend dat Engelse boogschutters zo slecht tegen die lichte wijnen kunnen.
Ik denk dat Johnson hier toch enigszins abuis is. Van de lichte witte wijnen zoals vinho verde kun je nauwelijks twee dagen van de wereld zijn. Van ’tostados’, de stevige zoete wijnen van Ribeiro, is dat veel aannemelijker! Het alcoholpercentage van tostados is tegenwoordig 13% en ze worden opgevoed in houten vaten, waardoor ze een bepaalde kracht en stevigheid bezitten. Daar kun je als Engelse boogschutter die weinig gewend is best wel van de kaart van zijn!
Feestwijn
Tostados raakten hun bevoorrechte positie als exportproduct in later eeuwen weer kwijt, maar rijke families in het Spaanse noordwesten bleven de wijnen maken. Traditioneel werd dit door vrouwen gedaan, die de zoete wijnen maakten ter gelegenheid van grote festiviteiten als geboortes en huwelijken. Zelfs als medicijn werd de tostado gebruikt!
Helaas raakte het gebruik om deze wijn te maken de laatste twee eeuwen in onbruik; het verval hield gelijke tred met het verdwijnen van rijke en adellijke families in het gebied. Pas recent, aan het eind van de twintigste eeuw, is er weer belangstelling voor de tostados en zijn er producenten die zich erop toeleggen. Een van de belangrijkste druiven voor deze wijn is de witte treixadura (een druif die inderdaad ook voor vinho verde gebruikt wordt) maar ook andere lokale variëteiten worden gebruikt. Nu nog een flesje vinden om eens te proeven!
Meer informatie over tostados is hier te vinden.