Gemischter Satz in vliegende vaart

Ze waren er wel, op de grote proeverij van Oostenrijkse wijnen begin september. Maar het is nu niet dat ze in Nederland al een hit zijn. Dit in tegenstelling tot Oostenrijk, waar het sinds een paar jaar (weer) dé zomerwijn is: Gemischter Satz, een wijn gemaakt van verschillende druivenrassen door elkaar, die samen in één wijngaard staan. En in tegenstelling tot bijvoorbeeld een cuvée, waarbij eerst ieder druivenras apart wordt geperst en vergist voordat er een blend wordt gemaakt, worden de druiven al voor het persen bij elkaar gegooid en samen vergist. Gemischter Satz komt in heel Oostenrijk voor, maar wordt beschouwd als een typisch Weens fenomeen. Redenen om verschillende druivenrassen in de wijngaard aan te planten waren vroeger het spreiden van de risico’s: gingen de rieslingstokken dood, had je altijd nog de neuburger of de weissburgunder…
Veertig jaar geleden raakte deze manier van wijnmaken helemaal uit, om zo’n jaar of vijf geleden weer terug te komen. Daarin speelde onder andere Fritz Wieniger een belangrijke rol (zie hieronder).

Arndorfer
Op zoek naar een rode draad om me tijdens zo’n grote proeverij als de tweejaarlijkse Oostenrijk-happening aan vast te houden, kwam ik op de Gemischter Satz. Ik wilde wel eens ervaren 1. of ze er waren, en 2. hoe ze smaakten. En geloof het of niet, maar de eerste stand waar ik langs ging, die van Good Grapes, had niet één, maar zelfs drie wijnen van Gemischter Satz. Bovendien werden ze ook nog gepresenteerd door de producent zelf, de jonge Martin Arndorfer. Hij is 27, maakte zijn eerste wijn in 2002 en woont en werkt in Strass, in het Kamptal. Zijn Gemischter Satz is dus geen Weense wijn, maar daarom niet minder interessant. Vooral Von den Terrassen 1958, uit 2009, is me bijgebleven: gemaakt van neuburger, riesling en grüner veltliner, van stokken die in 1958 aangeplant zijn. Een derde deel van de wijn rijpte op barriques, tweederde in roestvrijstalen tanks. De wijn werd gekenmerkt door notige en frisse aroma’s, met indrukken van peer en meloen. Hij deed me denken aan sommige Italiaanse trebbiano’s.

Vanwege de masterclass van Cees van Casteren over de Oostenrijkse DAC’s (zeer interessant en leerzaam) had ik te weinig tijd om andere wijnen van Arndorfer te proeven. Maar ik kom vast nog eens terug op dit huis.

Wieniger en Stift Klosterneuburg
Na de masterclass had ik slechts tijd om in vliegende vaart nog een half uurtje te proeven. Ik trof tot mijn grote geluk twee bekende Weense producenten, Fritz Wieniger en Stift Klosterneuburg. Beide hadden ook Gemischter Satz meegenomen. Wieniger geldt als dé specialist van Gemischter Satz. Hij richtte samen met drie andere Weense producenten WienWein op, om nieuwe kwaliteitseisen voor de Weense wijnbouw te stellen. Zo moet een Gemischter Satz volgens de Oostenrijkse wijnwetten minimaal uit twee druivenrassen bestaan, maar bij WienWein zijn ze iets strenger: daar moeten minimaal drie druivenrassen gebruikt worden.

Zeer de moeite waard vond ik Wieniger’s Nussberg Alte Reben 2008, gemaakt van acht verschillende druivenrassen, allemaal van oude stokken van de Weense Nussberg (in het noorden van de stad). Ook hier trof ik een notige, frisse, wat neutrale smaak, die echter door de rijping op de lie ook vol en vettig was. Jammer dat Wieniger nog geen Nederlandse importeur heeft!
Bij Stift Klosterneuburg, een wijngoed dat al sinds 1114, bestaat, proefde ik een tweede wijn van de Nussberg, gemaakt van grüner veltliner, riesling, welschriesling en neuburger. Ook deze was vol, notig en fris. En ook Stift Klosterneuburg heeft nog geen Nederlandse importeur.

Na deze kennismaking met Gemischter Satz in vliegende vaart heb ik echt zin in meer. Gelukkig gaat dat ook gebeuren, want eind oktober bezoek ik de European Wine Bloggers Conference in Wenen. Ik ben van plan dan dieper in de Weense wijnbouw en de Gemischter Satz te duiken, en kom er zeker op terug, hier en waarschijnlijk ook in andere artikelen. Wordt vervolgd!

Foto’s:
– Weense wijngaarden, foto afkomstig van www.zahel.at, website van een van de vier WienWein-producenten
– Martin Arndorfer tijdens de Oostenrijk proeverij op 6 september in Utrecht