Wine at heart. Rheinhessen, Germany’s most dynamic wine region. Zo prijst wijngebied Rheinhessen zich aan, op een dvd die ik onlangs uitgereikt kreeg. Het toeval wil dat er thuis ook nog een forse hoeveelheid wijn uit Rheinhessen te proeven stond, van twee wijnhuizen, Kühling-Gillot en BattenfeldSpanier. Bovendien nam ik deel aan de masterclasses tijdens Riesling en Co., op 19 september jl. Drie maal raden wat de belangrijkste kwaliteitsdruif in Rheinhessen is: Riesling natuurlijk. Tijdens de masterclass van Lars Daniëls MV stond er bovendien een Riesling van Kühling-Gillot, 2009 Riesling Trocken uit Nierstein, op de tafel. Hoogste tijd dus om aan dit alles aandacht te besteden.
Verschillen in Riesling
Rheinhessen heeft een wijngaardareaal ten zuiden en westen van de Rijn, ruwweg in een driehoek tussen de steden Mainz en Worms. Totaal is 26.000 hectare beplant. Glooiende heuvels en daartussen middeleeuwse stadjes vormen een vriendelijk decor waarin fietsers en wandelaars hun hart kunnen ophalen. Steilere hellingen vind je pal langs de Rijn, bij Nierstein, Oppenheim en Bodenheim.De beroemde Roter Hang is zo’n steile helling. De variëteit in bodems is groot in het gebied: zo liggen de wijngaarden van Kühling-Gillot op terrassen langs de Rijn, vooral op leisteen, terwijl die van BattenfeldSpanier, in het zuiden, in de Wonnegau, vooral bodems van kalksteen kennen. Het klimaat in Rheinhessen is zonnig en warm, wat zijn invloed heeft op smaak en geur van de wijn. Rieslings zijn er rijk en vol van karakter. Dat was ook wat Lars Daniëls in zijn masterclass over Riesling en terroir wilde illustreren: het effect van klimaat en bodem op geur en smaak van Riesling. Een koeler klimaat levert wijnen met meer zuren en minder suiker (en dus minder alcohol). Een warmer klimaat levert niet alleen minder zuren, maar ook vaak vollere wijnen, krachtiger van structuur. Ook de verschillende bodemtypes leveren verschillen in aroma’s, zuren, structuur etc.., maar die zijn vaak minder eenduidig en concreet te benoemen dan klimaateffecten, aldus Daniëls.
Naast de eerdergenoemde Riesling van Kühling-Gillot stonden tijdens de masterclass dan ook een Riesling uit de Moezel (koeler) en eentje uit Baden (warmer). Er waren inderdaad verschillen te proeven, maar door het tempo van de presentatie (de tijd was beperkt) en de te koude wijnen was het vrij lastig dit nader te omschrijven. De tweede en de derde serie Rieslings tijdens deze masterclass – overigens allemaal droge wijnen – waren iets succesvoller. In flight 2 proefden we het verschil in Riesling op diverse bodems van de Pfalz, in flight 3 Rieslings van verschillende leisteensoorten langs de Moezel. De verschillen waren hier duidelijker, maar nog steeds was er weinig tijd er dieper op in te gaan. Maar dat er verschillen zijn, zowel door klimaat als door bodemtype, dat was wel heel duidelijk aan het eind van de masterclass.
Twee huizen, één echtpaar
Gelukkig had ik thuis de wijnen van Kühling-Gillot en BattenfeldSpanier nog, beide van verschillende herkomst wat betreft de bodems. De wijnhuizen liggen vele tientallen kilometers uit elkaar, maar eigenlijk zijn ze één. Carolin Spanier-Gillot is oenologe en eigenaar van Weingut Kühling-Gillot. Zij is sinds 2006 getrouwd met Hans-Oliver Spanier, verantwoordelijk voor Weingut BattenfeldSpanier. Beide huizen hebben een lange geschiedenis, maar de samenwerking is er, voor zover ik het van een afstand kan beoordelen, één geworden van 1 plus 1 is 3. Beide huizen maken nog steeds hun eigen wijnen, maar daarnaast is bij Weingut Kühling-Gillot in Bodenheim een zeer modern proeflokaal annex wijncentrum neergezet, waar allerhande activiteiten, diners, proeverijen etc… georganiseerd kunnen worden, ook met de wijnen van BattenfeldSpanier. De wijnen van BS zijn in Hohen-Sülzen, waar de wijngaarden liggen, niet te proeven; alle activiteiten van beide huizen zijn naar Bodenheim verhuisd.
Er zijn wel twee gescheiden websites, allebei met een heel eigen karakter. Die van KG is zakelijk en informatief, die van BS impressionistisch en gevoelsmatig, met prachtige foto’s en uitspraken van de eigenaar, Hans-Oliver Spanier, over zijn filosofie van wijnmaken. “Meine Weine sich sinnlich und doch unnahbar. Ihre Tiefe zeigen sie, wenn man sich Zeit für sie nimmt.” Of zou het toch óók de website van Carolin Spanier-Gillot zijn? Op de pagina getiteld ICH staat geen foto van man of vrouw, maar eentje van het echtpaar. De argeloze bezoeker heeft geen idee wie van de twee nu met ICH bedoeld wordt. ICH is misschien wel het echtpaar, samen verantwoordelijk voor beide huizen. Het is dus ook best gevaarlijk om uitspraken over het karakter van de wijnen te doen, aangezien ik niet precies weet wie de wijnen heeft gemaakt.
Wijnen
We gaan maar eens naar de wijnen, om te kijken wat voor verschillen ik dan geproefd heb. Eén wijn heb ik al elders besproken, die laat ik buiten dit verhaal.
Geproefd zijn van Kühling-Gillot:
- Giro Rosé 2010. Kleur: zalmorange. Geur: vanille, zoet fruit, citrus. Smaak: zacht fruit, vanillevla, prikkelend; prettige frisse rosé
- Quinterra Grauburgunder Chardonnay 2010, 12,5%. Geur: mineraal, vol, rijp, tegen het exotische aan. Smaak: prikkelend, tikje vettig, mineraal, rijp fruit, exotisch, hoge zuren, kruidig.
- Quinterra Riesling 2009, 13%. Geur: krachtige aroma’s, fruit met veel kruidigheid. Smaak: stevige, beetje ‘boerse’ Riesling, weinig citrus, beetje grapefruit, stevige bitters in de afdronk
- Pettenthal Riesling Grosse Gewachs 2009, 13,5%. Geur: complexe aroma’s, boterig, tropisch fruit, rijpe gele appel. Smaak: doet makkelijk aan, eenvoudig, maar is dat helemaal niet; zuiver, mineraal, prikkelend, krachtig, lange afdronk.
- Nierstein Riesling Trocken 2009, 13,5%. Geur: peer, appel, mooi zacht fruit. Smaak: elegant, vol, toch ook lichtvoetig, mineraal. Heerlijke Riesling, niet al te ingewikkeld, maar zeker niet simpel.
Geproefd zijn van BattenfeldSpanier:
- Riesling 2009, 12%. Geur: gerijpt, gout de petrol, tropisch. Smaak: licht vettig, goede geïntegreerde zuren, beetje prikkelend, licht wat bitters. Wordt lekkerder bij wat langer in het glas.
- Riesling Molsheim, 13,5%. Geur: grapefruit, drop, venkel, vol, veel citrus. Smaak: prikkelend, veel bitters, kinine, grapefruit, tikje vettig, zuren wat minder uitgesproken, krachtig.
- Riesling Eisbach 2010, 12,5%. Geur: appels en ‘petrol’. Smaak: zwoel, elegant en licht, mineraal, zuren ingetogen, middellange afdronk.
- Weissburgunder 2010, 12,5%. Tot onze grote schande moeten we bekennen dat we deze fles opgedronken hebben voor we het wisten! Geen proefnotities gemaakt, zo snel ging het allemaal. Want wat was hij lekker! Na een vermoeiende dag kantoorwerk was dat precies wat we nodig hadden. Vol en fruitig, duidelijk aanwezig maar niet de aandacht opeisend. Genieten!
- Grüner Silvaner 2010. Ook hiervoor geldt: zo lekker dat echte proefnotities vergeten zijn. Heerlijk groen en kruidig in de neus, lekker sappige zuren, krachtig en toch elegant.
Conclusie
En daar moet ik dan nu een conclusie uit trekken. Lastig hoor. Eén ding valt in ieder geval op: de wijnen van KG worden gekenmerkt door steviger zuren dan die van BS. Is dat het leisteen van de Rijnterrassen tegenover het kalksteen van de Wonnegau? Bij KG schreef ik vaker ‘mineraal’ op. Zou dat dan de leisteen zijn?! Er zijn heel duidelijke verschillen te proeven tussen de wijnen onderling, en ook tussen de twee huizen. En ook bij het eten doen de verschillende Rieslings heel andere dingen. Zo blijft bij een zelfgemaakte boerenpaté met runderlever als enige de BS Riesling Molsheim overeind. De Petthenthal en de Nierstein zijn er te elegant voor, die kunnen niet tegen de leversmaak op. Zijn de wijnen van BS dan iets ‘rustieker’, ‘boerser’, in een gunstige betekenis van het woord? Ik durf het eigenlijk niet te zeggen… Proefden we een mannelijke of vrouwelijke hand in de wijnen? Ook al onmogelijk om te beantwoorden, wat mij betreft.
Maar dat alle geproefde wijnen – overigens allen biologisch en deels Ecovin gecertificeerd – van uitstekende kwaliteit zijn en tot de top van Rheinhessen, zoniet van Duitsland behoren, daarover durf ik wel een uitspraak te doen.
De geproefde wijnen werden ter beschikking gesteld door Ovino.
Voor diegenen die de boeiende dvd van Rheinhessen ook willen zien: hij is te bestellen via de uitstekende website van Rheinhessenwein! KG en BS komen er niet in voor, wel andere topproducenten als Daniel Wagner Stempel, Philip Wittman en vele anderen!
