Gebaande paden zijn af en toe heerlijk, zeker als het over wijnen gaat. Een lekker glas ‘simpele’ Merlot of een ‘Chardonnay-tje’: niets mis mee. Veel spannender wordt het als je eens slingerpaadjes inslaat en buiten die gebaande paden wijnen probeert van onbekendere druivenrassen. Eens kijken waar je uitkomt … Helemaal spannend is het om cross country te gaan, en kennis te maken met wijnen van druivenrassen die slechts op enkele plekken ter wereld groeien. Dergelijke druivenrassen hebben vaak een lange geschiedenis, zijn van de ondergang gered door toegewijde eenlingen en betekenen een stukje wijngeschiedenis in je glas. Een enkele keer blijkt de ervaring achteraf toch niet zo spannend, maar er zitten ook echte ‘belevenissen’ tussen.
Wine Mosaic
Een van de boeiendste proeverijen van 2014 was voor mij dan ook die van Wine Mosaic, een organisatie die zich inzet voor het behoud van authentieke druivenrassen. Wine Mosaic werd opgericht in 2012 door Fanny Basteau, Arnaud Daphy en Jean Luc Etievent. Het doel van de organisatie is de bevordering van ‘vinodiversity’, diversiteit in wijnen, door de promotie en bescherming van authentieke druivenrassen. Uit tal van landen zijn er inmiddels wijnboeren die hun bijzondere wijnen van bijna vergeten druivenrassen hebben aangemeld bij het project. Een van de eerste keren dat Wine Mosaic zich presenteerde aan een groter publiek was op de Digital Wine Communications Conference in Rioja in 2013, met een proeverij van bijna uitgestorven Iberische variëteiten. Tijdens de recentste DWCC, in 2014 in Montreux, was Wine Mosaic opnieuw aanwezig, nu met authentieke druivenrassen uit zes verschillende landen: Zwitserland (gouais), Libanon (obeidy), Servië (jadoga), Frankrijk (verdesse, etraire de la dhy en persan), Armenië (areni) en Turkije (papaskarasi). De proeverij stond tevens in het teken van een nieuwe aanpak om de wereld bewuster te laten worden van de talloze verschillende druivenrassen die het waard zijn om te redden: #adoptagrape.
Wijn uit Armenië
Van deze proeverij maakten twee wijnen grote indruk: de Gwäss of Gouais Blanc van Josef-Marie Chanton uit Visp, in Zwitserland (waarover binnenkort meer), en de Karasi 2012 van Zorah Wines, een wijnhuis uit Armenië. In 2012 proefde ik al eens een eerdere jaargang van Karasi, de 2010. De stevige rode wijn is me bijgebleven als uiterst indrukwekkend. En nu kwam dan de 2012 op mijn pad. Hoog tijd om eens wat dieper in deze Armeense wijn te duiken.
Armenië ligt net als Georgië in de regio waar de wieg van de wijnbouw heeft gestaan: de Kaukasus. De berg Ararat, vanwaar Noach afdaalde om de eerste druivenstok te planten volgens de Bijbel, en waar ook volgens de legenden de wieg van de wijnbouw staat, ligt in dezelfde streek, het grensgebied van Turkije en Armenië. Duizenden jaren voor het begin van onze jaartelling werden hier al druiven verbouwd en werd er wijn gemaakt op commerciële basis. Archeologen hebben op diverse plaatsen in de streek grote complexen gevonden waar wijn gemaakt of opgeslagen werd. Het beroemdste complex is dat in de grot Areni-1, in de streek Yeghegnadzor, met uitzicht op de Ararat. Hier troffen de archeologen wijnpersen en fermentatievaten aan, samen met druivenpitten en twijgen van wijnstokken. Het complex was zo groot dat van een industriële productie gesproken kan worden, en dat al ruim 4000 jaar voor het begin van onze jaartelling!
Toen het christendom rond het jaar 300 naar dit gebied kwam, kreeg wijn bovendien een rituele functie. Wijn bleef daarna een belangrijk onderdeel van de cultuur van Armenië tot in de twintigste eeuw. Een groot deel van de productie verdween in de vorige eeuw naar afnemers in Sovjet Rusland.
Zorah Wines
Zorah Wines, gelegen op een steenwerp afstand van de beroemde Areni-1 grot, is een project van Zorik Gharibian. Oorspronkelijk had Gharibian, die opgroeide in Italië en daar ook woont en werkt, plannen om een wijngaard in Toscane te beginnen, maar na kennismaking met de rijke tradities van het land van zijn voorouders besloot hij een avontuur te beginnen daar waar de wijncultuur zijn oorsprong heeft. Met twee Italiaanse specialisten zocht hij uitgebreid naar een goede locatie voor nieuw aan te planten wijngaarden, die ingericht zouden worden met een lokaal druivenras, areni. Areni is enorm winterhard, en hoeft bijvoorbeeld ’s winters niet afgedekt te worden met een laagje aarde, zoals dat in Kappadocië (Turkije) wel noodzakelijk is voor druivenstokken. Uiteindelijk vonden Gharibian en zijn team een geschikt stuk land vlak bij de Areni-1 grot, en begon het proces van zorgvuldige selectie van het aan te planten materiaal. Stokken van een verlaten wijngaard bij een 13e-eeuws klooster speelden daarbij een belangrijke rol. De gebruikte areni is bovendien ongeënt en staat niet op een Amerikaanse onderstok: de druifluis heeft hier nooit toegeslagen!
Amforen
Karasi betekent ‘uit amfoor’, en de geproefde wijn van Zorah werd dan ook deels vergist in grote amforen van klei. Dit is een bewuste keuze van Gharibian, die de wijntradities van het land graag koppelt aan moderne inzichten en technieken. Net als in Georgië behoort het gebruik van amforen die in de grond zijn ingegraven in Armenië tot de oudste manieren om wijn te maken. Het andere deel van de wijn vergiste op roestvrijstalen tanks. Rijping vond vervolgens plaats op eiken vaten, waarvan een deel Frans en een deel Armeens.
Ik was enorm onder de indruk van de Karasi 2012, die tijdens de Wine Mosaic-proeverij door Gharibian zelf toegelicht werd: prachtige complexe aroma’s, fris en enorm fruitig van smaak (zwart en rood fruit, bosbessen, moerbeien), heel mooi geïntegreerde houttonen, wat rokerig. Een moderne wijn, die echter ook eeuwen van wijncultuur weerspiegelt. Als de talloze kloostergemeenschappen van Armenië in vroeger eeuwen dergelijke wijnen dronken, dan hadden ze het niet slecht…
Karasi is vooralsnog de enige wijn van Zorah. Een tweede wijn wordt dit jaar verwacht, van stokken van meer dan 200 jaar oud. Karasi lijkt ook verkrijgbaar te zijn in Nederland. Ik vond online in ieder geval deze importeur.
De foto’s van Armenië zijn afkomstig van de website van Zorah Wines.
