Trouwe lezers van dit medium kan het niet zijn ontgaan dat de vinologenopleiding in huize Wijnkronieken een niet onbelangrijk thema is. Die opleiding wordt afgesloten met vier examens: in drie ervan worden de kandidaten getoetst op theoretische kennis en in het andere examen – volgens sommigen het moeilijkste – laten de kandidaten zien hoe goed ze kunnen proeven. Bij dat examen proeven de kandidaten twaalf glazen wijn en moeten per glas de juiste wijn kiezen uit drie mogelijkheden. Het klinkt eenvoudig, maar dat is het niet, weet ik uit eigen ervaring!
Proeven is een kwestie van veel trainen, en ook het proefexamen moet je oefenen. Bij twee van die oefenexamens, bij restaurant De Burgemeester en wijnhandel De Gouden Ton in Den Bosch mocht ik aanwezig zijn. De organisator van de laatste proeverij, eigenaar Sanne Staal, gaf ons destijds het advies éérst proefnotities te maken zonder te kijken naar de alternatieven waaruit we moesten kiezen, en de alternatieven pas na het proeven te bekijken. Ik volgde destijds haar advies niet consequent op en maakte daardoor diverse fouten. Na twee oefenexamens trok ik voor mezelf de conclusie dat teveel kennis van wijn (zelfs wat je leest op het etiket of de proeflijst) goed proeven hindert.
In februari plaatste de Volkskrant een interview met de Canadese schrijver Malcolm Gladwell, die in Nederland was voor promotie van zijn nieuwste boek. Dát boek heb ik nog niet gelezen, maar de voorganger Intuïtie (Blink, 2005) wél. In dat boek vond ik steun voor de conclusie hierboven.
Gladwell benadrukt het belang van de eerste indruk: de eerste paar seconden van onze indrukken doen er toe, daarna volgen er andere indrukken die alleen maar (lijken te) bevestigen wat we al wisten. Ook laat Gladwell aan de hand van allerlei voorbeelden zien dat extra informatie ons oordeel zelfs negatief beïnvloedt.
Hij beschrijft in Intuïtie onder andere zijn ontmoeting met Gail Vance Civille en Judy Heylmun van het Amerikaanse bedrijf Sensory Spectrum, die de kost verdienen met eten proeven. ‘Als we deskundig worden op een of ander gebied, wordt onze smaak verfijnder en complexer’, schrijft Gladwell. Maar die deskundigheid is volgens mij vooral gelegen in het trainen van de zintuigen, in het geval van eten – en dus ook wijn! – zien, ruiken en proeven.
Volgens Gladwell vallen professionele voedselproevers daarnaast op doordat ze een uitgebreid en zeer specifiek vocabulaire hebben om reactie op etenswaren te beschrijven – en voor wijnproevers is dat niet anders.
Sanne’s advies om in het examen eerst te proeven zonder te weten wat de mogelijkheden zijn, kwam ik in een andere vorm tegen in het juni/juli-nummer van Perswijn: daarin suggereert Olivier Humbrecht, een van ’s werelds beste makers van riesling en andere witte Elzas-wijnen en de eerste Fransman die slaagde voor het examen Master of Wine, om wijnen eerst blind te proeven en vervolgens nog een keer met de kennis over het hoe en waarom van de wijn.
Ik heb mezelf voorgenomen het vaker zo te doen. En tegen iedereen die het proefexamen van de vinologenopleiding nog moet doen, zeg ik: volg de adviezen van Olivier Humbrecht en Sanne Staal op, ga meer intuïtief proeven en vergroot daarmee je kansen.
Ariane zegt
Voor degenen die door Nico's blog geinteresseerd raken in de menselijke intuitie en de manier waarop wij keuzes maken is het boek "Gut Feelings" van Malcom Gladwell's inspirator Gerd Gigerenzer zeker ook een aanrader. Gigerenzer gaat nog uitgebreider in op waarom wij juist fouten gaan maken als we teveel informatie krijgen.