De wijngaarden van het gebied beslaan net iets meer dan de appellation Margaux en minder dan de helft van de Chablis. Toch komt er een diversiteit aan wijnstijlen vandaag waar je u tegen zegt, terwijl zowel Margaux als Chablis geheel gericht zijn op wijn in slechts één stijl. Met deze vergelijking wist de Engelse wijnschrijfster Wink Lorch de verhoudingen even prima te schetsen.
We hebben het hier over de Jura, waar Wink eerder dit jaar een boek over publiceerde. Wink was het weekend van 1 en 2 juni in Nederland om Jura Wine te promoten én een tweetal inleidingen te geven over haar passie, de fascinerende wijnen van de Jura. Op maandag vond die inleiding plaats bij wijnbar Barrique in de Amsterdamse Gerard Doustraat. Na de boeiende en vlotte presentatie van Wink waren er bovendien Jura-wijnen te proeven van drie importeurs: De Geluksdruif, Bolomey Wijnimport en De Champagnist.
De feiten
De Jura is het kleinste wijngebied van Frankrijk en omvat 2100 hectare; de wijngaarden liggen verspreid over een smalle strook die zich uitstrekt over een lengte van 80 km en een breedte van 5 km, tussen het zogenaamde Premier Plateau (de laatste richel van de bergketen die de grens met Zwitserland vormt) en de vlakte van Bresse (waar die kippen vandaan komen). De wijngaarden liggen aan de voet van de bergen, op een hoogte van 250-450 meter boven zeeniveau. Hierin verschillen ze van de wijnen van de Savoie, die afkomstig zijn uit veel hoger gelegen wijngaarden. Jurawijnenzijn dus zeker geen bergwijnen, aldus Wink!
Er zijn zes herkomstbenamingen. Côtes du Jura is de grote regionale appellation; drie dorpjes – Arbois, L’Etoile en Château-Chalon – mogen hun naam op het etiket gebruiken. Daarnaast zijn er herkomstbenamingen voor Crémant du Jura en voor Macvin du Jura, een lokale zoete specialiteit.
Vijf druivenrassen maken de dienst uit: chardonnay en savagnin voor wit, poulsard of ploussard, trousseau en pinot noir voor rood. De wijnstijlen variëren van droge witte en lichte rode wijnen tot zoete specialiteiten en mousserende wijnen. Binnen de droge wijnen zijn er zowel jonge, frisse als gerijpte en oxidatieve wijnen en alles wat daartussen zit. Dé specialiteit van de Jura is de vin jaune, uitsluitend gemaakt van savagnin. Dit type wijn rijpt zes jaar en drie maanden op houten vaten, waarbij de zuurstof zijn werk heeft kunnen doen. De vaten worden niet bijgevuld gedurende die tijd, en op wijn ontstaat een speciale gistdeken, le voile, vergelijkbaar met de flor van sherry. Deze gistlaag is verantwoordelijk voor het niet bederven van de wijn én voor de notige smaak, die in de verte doet denken aan sherry of sommige soorten madera.
Het verwarrende is dat er de laatste decennia ook nieuwe wijnstijlen zijn ontwikkeld, waaronder één waarbij de vaten waarin de witte wijnen liggen te rijpen wél opgevuld worden en de wijnen geen zes jaar lang, maar veel korter rijpen. Ouillé, bijgevuld, noemen ze dat in de Jura. Lees vooral Jura Wine als je hierover meer wilt weten!
De witte wijnen beslaan 39% van de productie, gevolgd door de Crémants met 25%; rood en rosé samen zijn goed voor een andere 25%, de specialiteit vin jaune voor 4%, vin de paille, waarvoor de druiven indrogen op matten van stro, voor 1%. De Macvin tenslotte heeft een aandeel van 6%.
De wijnen op de proeverij
De drie importeurs hadden een mooi assortiment wijnen staan: van de natuurlijke wijnen (wijnen die een absoluut minimum aan ingrepen hebben ondergaan; er bestaat geen officiële definitie van!) van Domaine de l’Octavin tot wijnen van de ‘paus’ van de Jura, Jacques Puffeney. En van de toppers van kwaliteitsaanjager Domaine André en Mireille Tissot tot de Trousseau’s van specialist Domaine Daniel Dugois.
Alle stijlen waren vertegenwoordigd; gelukkig ook diverse ‘uit het oxidatieve spectrum’. Ik begon mijn proefrondje met een paar uitstekende Crémants, en belandde daarna bij de tafel van Bolomey Wijnimport. De wijnen van Domaine de l’Octavin, dé meest extreme vertegenwoordiger van ‘natural wine’ in de Jura, konden me hier helaas niet bekoren. Te aards, te weinig fris, te onaantrekkelijk in kleur, geur en smaak. Een uitzondering vormde de Commendatore 2012, die wél veel fruitigheid vertoonde. Waarschijnlijk moet ik nog wat meer aan deze wijnen wennen…
Wél onder de indruk was ik van de wijnen van Jacques Puffeney en die van Domaine André et Mireille Tissot (importeur: De Geluksdruif). Tissot werkt biologisch-dynamisch; in de Jura zijn natuurlijke en biologische wijnen sowieso goed vertegenwoordigd: 15% van de producenten valt in deze categorie. Vooral de zuiverheid van de wijnen van Puffeney en Tissot vond ik opvallend. Ik herinner me de Arbois Vin Jaune 2006 van Puffeney: alsof je uitgeperste verse walnoten proefde. Verrukkelijk! Grappig genoeg maakte ik voor het eerst kennis met een wijn van Puffeney slechts enkele dagen voordat ik naar deze proeverij kwam. In Rome, tijdens ons bezoek aan restaurant Cesare, lieten Hande en Theo ons een Savagnin proeven van een producent waar ze sinds enige tijd helemaal fan van waren. Dat bleek een wijn van Puffeney te zijn. Ik meende toen dat wat zij mij lieten proeven een vin jaune moest zijn, maar na overleg met Wink enige dagen later bleek het een zogenaamde ‘baby vin jaune’: een ‘sous voile’ gerijpte wijn die de voorgeschreven zes jaar in het vat niet heeft doorgemaakt, maar op een eerder tijdstip gebotteld was.
Ook van de rode wijnen uit de Jura was ik erg gecharmeerd. Ik hou wel van die wat boerse Trousseau’s, zo heerlijk bij een schaal worst of andere charcuterie, of een elegante Poulsard. Vooral de Arbois Poulsard 2012 en de Arbois Trousseau Cuvée des Bérangères 2011 van Puffeney vond ik top. Ongelooflijk jammer dat deze producent gaat stoppen! M. Puffeney is inmiddels ver over de 70, heeft zijn 52ste oogst voor de boeg en kondigde aan dat het zijn laatste zal zijn, vertelde Wink. Als je een wijn van Puffeney tegenkomt: aarzel niet en sla in!
Poulsard heeft overigens een dunne schil en levert zulke licht gekleurde wijnen dat hij in restaurants in de Jura vaak als rosé wordt aangeprezen. ‘Anders begrijpen de mensen het niet, als ze een lichte rode wijn voorgezet krijgen’, aldus Wink. Dankzij één gedreven Amerikaanse importeur is Poulsard dé cultwijn van New York de laatste jaren. Er schijnen meer Jura-wijnen in New York gedronken te worden dan in Parijs!
Het boek
Een groot succes op de proeverij was ook het nieuwe boek van Wink: het was al uitverkocht nog vóór de proeverij goed en wel op gang gekomen was. En het waren zeker niet alleen sommeliers en wijnpro’s die een exemplaar wilden bemachtigen.
De Jura verdiende dan ook absoluut een nieuw modern boek. Vooral in het Engelse taalgebied, of liever in het niet-Franse, was er tot nu toe maar weinig goede informatie over de wijnen van de Jura voorhanden. Maar gelukkig is zo’n boek er nu wel, barstend van de essentiële, nuttige en anekdotische informatie. In het praktisch en vlekkeloos vormgegeven 352 pagina’s dikke boekwerk heeft Wink al haar kennis en liefde voor dit gebied en deze wijnen gestort. Zij heeft daarmee deze decentraal gelegen wijnstreek én de liefhebbers van een goed glas wijn een grote dienst bewezen.
Het begon allemaal met een tweede huis in de Savoie, zo vertelde de schrijfster. Daar woont en werkt ze een deel van het jaar, terwijl zij het andere deel in Londen doorbrengt (hoewel ze nu tijdelijk in Nieuw-Zeeland woont en eindredacteur is voor winesearcher.com). Vanwege haar kennis van de streek en de wijnen vroeg het team van de Oxford Companion to Wine haar een bijdrage te leveren over de Savoie, en gelijk ook maar even de Jura erbij te doen. Toen vervolgens bleek dat de Jura toch wel even een ander wijngebied was dan de Savoie, was haar interesse gewekt. In de jaren die volgden breidde ze haar kennis van de Jura gestaag uit. Maar het duurde nog tot 2012 voordat de plannen voor een boek vastere vorm gingen aannemen. Met behulp van Kickstarter wist Wink van 376 enthousiaste wijnliefhebbers ruim 14.000 Engelse pond op te halen. Mensen uit de hele wereld steunden de promotiecampagne en het boek zelf, en Wink dook een jaar onder om producenten te bezoeken, te schrijven en fotoreportages te maken.
Begin dit jaar was het dan eindelijk zover: in mijn brievenbus lag één van de best verzorgde, in eigen beheer uitgegeven boeken die ik ooit ben tegengekomen. De wijnwereld heeft inmiddels uitgebreid kennis kunnen nemen van het boek, en de recensies zijn uitermate lovend. En terecht! Wink heeft een vlotte schrijfstijl, enerzijds heel persoonlijk, anderzijds informatief en onderhoudend. Geen aspect van de Jurawijnen blijft onbesproken. Uitstekende kaartjes en prachtige foto’s van fotograaf Mick Rock en van Wink’s partner Brett Jones vullen de heldere teksten prima aan.
Naast de wijnen, het terroir en de producenten komen ook de culinaire specialiteiten van het gebied aan bod, zoals Comté-kaas, zo heerlijk bij een glas vin jaune. Tot slot geeft Wink ook nog eens diverse toeristische tips. Als ik weer naar de Jura ga (en ik vermoed dat dat over niet al te lange tijd zal zijn), gaat dit boek absoluut mee!
