Tip voor liefhebbers van wijngeschiedenis: volgende week dinsdag 28 februari om 20.00 uur geeft de Franse historicus Emmanuel Le Roy Ladurie een lezing in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Le Roy Ladurie is bij het grote publiek bekend als schrijver van het boek Montaillou, maar heeft daarnaast een zeer indrukwekkende staat van dienst in de geschiedwetenschappen. In de maand februari is hij te gast van de KB, om zich te verdiepen in Nederlandse bronnen rondom de geschiedenis van het klimaat in Europa. Daarover publiceerde hij al in 1967 een boek getiteld Histoire du climat depuis l’an mil (Engelse titel Times of Feast, Times of Famine), maar het onderwerp heeft hem sindsdien niet losgelaten. In 2004 verscheen Histoire humaine et comparée du climat. Canicules et glaciers XIIIe-XVIIIe siècles. Beide boeken schijnen voor doorzetters te zijn, ik ken ze zelf (nog) niet.
De lezing die hij dinsdag geeft zal gaan over de invloed van het klimaat op de geschiedenis. Zo schijnt het dat de Franse Revolutie, in 1789, voorafgegaan is door een koude winter en een slechte oogst, wat leidde tot volksoproeren. Ook bekend is dat de Vlaamse wijnbouw, onder andere rond Leuven en Hasselt, in de 16e eeuw verdween onder andere als gevolg van wat we tegenwoordig de kleine ijstijd noemen. (Denk ook aan al die beroemde winterlandschappen van onze Nederlandse schilders: die stammen allemaal uit de late 16e en de 17e eeuw!).
Niet altijd is er direct verband tussen klimaat en een gebeurtenis: zo zou de wijnbouw rond Parijs in de 14e eeuw niet verdwenen zijn als gevolg van afkoeling en toegenomen neerslag, zoals vaak beweerd wordt, maar meer door economische omstandigheden als bijvoorbeeld te hoge arbeidslonen.
Voor zijn onderzoek baseert Le Roy Ladurie zich onder andere op de startdata van de jaarlijkse wijnoogsten. Daar zijn hele reeksen van bekend, onder andere uit Frankrijk. Als een oogst vroeg in september begon, is de kans groot dat de zomer ervoor zonnig en warm was. Als er pas in oktober geoogst werd, was de zomer waarschijnlijk nat en koud. ‘Zo is het jaar 1816 een goed voorbeeld: dat jaar staat bekend als het jaar zonder zomer. De oogst begon pas op 24 oktober en leverde slechte wijnen op’, aldus de Franse historicus.
Bron: Historisch Nieuwsblad, maart 2006, nr. 2
Lezing: dinsdag 28 februari 20.00 uur, Koninklijke Bibliotheek Den Haag
Toegang gratis, aanmelden verplicht