In Huize Wijnkronieken zijn we al langere tijd grote fans van madeira. In de zomer van 2014 bezochten we het eiland en waren verkocht. Op 21 juni organiseerde het IVBAM (Instituut voor Borduurwerk en Madeirawijn), in samenwerking met Essēncia do Vinho en Wijnstudio, in het Amstel-hotel in Amsterdam de jaarlijkse madeira-proeverij (2013 voor het eerst). We vonden dat een mooie gelegenheid om onze kennis over deze wijn te verdiepen.
Het evenement bestond uit twee onderdelen:
– een masterclass voor horeca, wijnhandel en pers, onder leiding van Rui Falcão (wijnjournalist en Madeira-kenner)
– een open proeverij met een mooie selectie van de volgende producenten: Henriques & Henriques, Cossart Gordon, Blandy’s, Justino’s en Barbeito.
De masterclass was uitstekend verzorgd en goed bezocht. We kregen een uitgebreide theoretische inleiding, gevolgd door proeven van acht madeira’s, variërend van droog (sercial en terrantez), via medium dry (Barbeito tinta negra 1998) tot zoet (3 boal’s en 2 colheita’s van Justino’s). Een mooie dwarsdoorsnede van het aanbod van de aanwezige producenten, die we konden combineren met diverse soorten kaas.
Hieronder geen (saaie) proefnotities uit de masterclass, maar tien nieuwe dingen die we over madeira hebben geleerd.
1. Wanneer je een cursus of opleiding volgt op wijngebied, leer je dat je wijn beoordeelt op drie aspecten: kleur, geur en smaak. Bij het beoordelen van madeira kun je kleur overslaan, want de kleur zegt niets over de wijn (leeftijd, stijl, druiven enzovoorts).
2. Twee jaar geleden hoorden we van alle bezochte producenten dat veel boeren de bananenteelt lucratiever vinden dan de druiventeelt, en dat het beschikbare terrein afneemt vanwege nieuwbouwprojecten (hotels onder andere). De productie van madeira is in de periode 2010-15 echter nagenoeg constant gebleven. Laten we hopen dat dat de komende jaren zo blijft, ondanks de bedreigingen.
3. Traditioneel wordt de blauwe druif tinta negra gezien als het werkpaard van Madeira, goed voor 80% van de madeira-productie. Op etiketten zag je echter nooit de naam van deze druif staan: geen druif op het etiket betekende echter ’tinta negra’. De laatste jaren is dat veranderd: diverse producenten leveren madeira-wijnen met ’tinta negra’ op het etiket. In de masterclass konden we onder andere genieten van Barbeito’s Ribeiro Real, een medium dry van tinta negra uit 1998.
4. Een van de producenten die we in 2014 niet bezochten, was Justino’s, met 49% van de totale productie de grootste producent van het eiland. In de masterclass maakten we kennis met twee van hun wijnen (colheita 1995 en 1998, beide zoete wijnen) en in de open proeverij was er gelegenheid zes andere wijnen te proeven.
5. Veel madeira-wijnen hebben een leeftijdsaanduiding: 5, 10, 15, 20, 30, 40 of (sinds kort) 50 jaar. Deze ‘leeftijd’ zegt niets over de gemiddelde of maximum-leeftijd van de wijnen in de blend: volgens Rui Falcão is het puur een stijl-aanduiding. Producenten bieden een blend in een bepaalde stijl aan bij het IVBAM, en een jury beoordeelt of de blend aan de stijlkenmerken voldoet. Zo niet, dan is het ’terug naar de tekentafel’, want je mag de blend niet opnieuw aanbieden in een andere categorie (leeftijdsaanduiding).
6. Het totale wijnbouw-oppervlak is slechts 490 ha, de bodem is overal min of meer hetzelfde (vulkanisch) en alle producenten gebruik dezelfde methodes, maar toch zijn er grote verschillen tussen de producenten. Barbeito’s wijnen worden gekenmerkt door opvallende zuren, H&H is een meester in blends in de oudere stijlen. De open proeverij bood ruimschoots de gelegenheid om de 5 producenten met elkaar te vergelijken.
7. Bij het proeven werden we er opnieuw aan herinnerd dat er nóg een factor is die de indruk van de madeira bepaalt: de kwaliteit van de alcohol waarmee de basiswijn wordt versterkt voordat de oxidatieve rijping begint.
8. Van de totale productie is 99,99% afkomstig van de druivenrassen tinta negra, sercial, verdelho, boal en malvasia. Kwantitatief is het aandeel van de bijzondere druivenrassen terrantez, bastardo en listrao verwaarloosbaar, maar kwalitatief is dat een ander verhaal. In 2014 hoorden we op het eiland kenners lyrisch spreken over madeira’s van deze bijzondere druiven, en gelukkig hebben we zelf kennis kunnen maken met terrantez (in de masterclass een hernieuwde kennismaking met de H&H Terrantez 20 years old). Gelukkig zijn er 2 producenten met eigen grond, waarop deze bijzondere (en lastige) druiven zijn aangeplant. De gewone wijnboer op Madeira heeft hier geen trek (meer) in.
9. In de masterclass viel ook de naam van een voor ons onbekende producent: Madeira Vintners – geen website, voorlopig alleen nog op Facebook te vinden. Officieel is het aantal producenten op het eiland nu acht. Het assortiment van Madeira Vintners is nog klein en was helaas niet te beoordelen op de proeverij. Nieuwsgierig zijn we wél!
10. Madeira heeft een tijd last gehad van afnemende populariteit, maar uit de opkomst bij de masterclass en de proeverij leiden we af dat de belangstelling weer toeneemt, bij horeca, handel en pers. De mogelijkheden voor het combineren van madeira en eten zijn legio, waar we in de masterclass uitgebreid bij stilstonden. Voor jonger publiek zijn er ook een paar leuke, toegankelijke blends, zoals Blandy’s Alvada, een blend van bual en malmsey.
Foto’s: met dank aan Wijnstudio.
