Madeira uit het jaar van Carmen

Deze week was ik te gast bij de Brabantse Wijnsociëteit in Tilburg. In het voor- en najaar organiseert deze club van wijngenieters iedere week een thema-avond waarop vaak blind geproefd wordt. Een van de leden bereidt zo’n avond voor, vertelt over de wijnen en leidt de discussie die over de wijnen ontstaat. Op dinsdag 4 april mocht Hans Lodewijkx vertellen over een zeer ondergewaardeerde wijn, madeira. De komende tijd zal ik een aantal blogjes wijden aan de wijnen die we op deze ‘rijke’ avond dronken. Het zou de zestien wijnen en het prachtige verhaal van Hans geen recht doen als ik alles in één stukje propte.

Hans had een werkelijk prachtige lijst samengesteld. Variërend van een moderne blend als de Monte Seco Extra Dry van Henriques & Henriques tot een zeer zeldzame Moscatel Reserva Velha Canteiro van Artur de Barros e Sousa. Naast sommige madeira’s werden ook een aantal gewone wijnen van dezelfde druivensoort geproefd. Zo waren er twee verdelho’s naast een madeira van die druivensoort, twee malvasia’s naast de malmsey en twee muscats naast de moscatel. Klapper van de avond waren twee zeer oude madeira’s: een Bual uit 1910 en een Malvazia (Malmsey) uit 1875 – het jaar dat de opera Carmen van Bizet in première ging, beide van Vinhos Barbeito. Moet je je voorstellen, nippen aan wijnen die al wijn waren toen mijn oma (1914) nog geboren moest worden. Onvoorstelbaar toch? Het bleef dinsdagavond bij nippen, want met 20 mensen moesten twee halve flesjes gedeeld worden. Voor wie echt een flesje van dergelijke wijn wil aanschaffen: de firma van Bert & Joep Dielen in Venlo heeft diverse oude jaargangen madeira op voorraad.

Vinhos Barbeito is een van de grotere madeira-producenten op het eiland. De firma bezit zelf geen wijngaarden, maar koopt de druiven in. Daarmee is dit bedrijf niet uniek: druiven worden op Madeira verbouwd door kleine boertjes – die geen van allen druiven als hun hoofdgewas hebben. Wijn wordt gemaakt door een paar grote en een enkele kleine producent. In totaal zijn er nog zo’n zeven exporterende firma’s op Madeira. Daarvan bezit alleen Henriques & Henriques eigen wijngaarden.
Schat van Vinhos Barbeito is de collectie oude jaargangen, waarvan wij er dus twee hebben mogen proeven. De wijnen worden onder andere verkocht in een klein winkeltje gevestigd naast het vermaarde Reid Hotel in Funchal. Een hotel waar de Engelse adel nog altijd graag mag vertoeven, heb ik mij laten vertellen.

De Bual 1910 en Malvazia 1875 zijn zogenaamde vintage wijnen of frasqueira’s: wijnen van één druivensoort en één jaar. Dergelijke wijnen moeten minimaal 20 jaar op vat gelagerd zijn.
In ons geval is dat wel gelukt! Maar hoe smaakte dat nu eigenlijk, 131 jaar oude wijn? Ik moet heel eerlijk bekennen dat dat na de veertien andere geproefde – versterkte! – wijnen niet echt makkelijk meer te omschrijven was. De smaak en aroma’s van madeira beschrijven is sowieso een lastige zaak. Vaak kom je op ‘notige’ aanduidingen uit. Ik noteerde bij de Bual: caramel-kleurig, geur van oplosmiddel, troebel (ik had het laatste beetje uit de fles), nog altijd veel zuur. Dat vond ik het meest opvallende: dat zo’n wijn nog zo ongelooflijk veel zuur heeft. En dan niet zuur zuur, maar mooi zuur, in balans met de zoetheid van de wijn.
Bij de malmsey noteerde ik: caramelkleurig, zoeter dan de Bual, olijfgroene zweem aan de rand van het glas. Dat schijnt een kenmerk van madeira’s te zijn: een groene tint in de kleur.

Het was een avond om nog regelmatig aan terug te denken! Ik ben de leden van de Brabantse Wijnsociëteit en speciaal Hans Lodewijkx dan ook erg dankbaar dat zij mij uitnodigden en dat ik een avond mocht meeproeven. Dit gezelschap van gewone wijnliefhebbers illustreert precies wat ik in mijn vorige blogje neerpende: wijn is er om in gezelschap van te genieten én vooral over te praten.