Als je bij Poysdorf, in het Oostenrijkse Weinviertel, wat verder doorrijdt naar het noorden, rij je Tsjechië in. Grensformaliteiten zijn er niet, het zou zo een Belgisch-Franse grens kunnen zijn, als je de rijen nachtclubs en casino’s langs sommige toegangswegen aan de Tsjechische kant wegdenkt.
Het landschap verandert ook niet, en de wijngaarden lopen door. Jawel, Tsjechië kent wijngaarden, vooral in Zuid-Moravië, de streek tussen de stad Brno en de Oostenrijkse grens. In totaal staan er in Tsjechië zo’n 19.000 hectare aangeplant, een schijntje van wat er in de hoogtijdagen stond, in de 15e tot 17e eeuw. Van die 19.000 hectare ligt het grootste deel, 18.000 hectare, in Moravië, de rest in Bohemen.
Wijnen voor koningen
Boheemse koningen en Habsburgse keizers lieten zich de Moravische wijnen in het verleden goed smaken, en de inwoners van Brno zijn er rijk mee geworden. Ook andere plaatsen langs de Oostenrijkse grens, zoals Mikulov en Valtice, hebben een eeuwenoud en rijk wijnbouwverleden. Je kunt waarschijnlijk al wel raden waardoor dat verleden voor de hedendaagse niet-Tsjechische Europeaan zo onbekend is: eerst sloeg begin twintigste eeuw de phylloxera toe, daarna volgden twee wereldoorlogen, een economische crisis en last but not least was er de communistische machtsovername. Herplanten met kwaliteitsrassen na phylloxera kwam er pas van zo’n twintig jaar geleden! Uiteraard bleven er wijngaarden in de communistische tijd bestaan, want ook partijleden lustten wel een glaasje. Maar kwalitatief stelde dat weinig voor, en oude wijngaarden gingen verloren om plaats te maken voor aanplant van ‘makkelijke’ rassen met hoge rendementen.
Fluwelen Revolutie en EU
Pas sinds de Fluwelen Revolutie van 1989 en toetreding tot de EU van Tsjechië is er weer sprake van moderne en serieuze wijnbouw. Inmiddels heeft het land ook eigen wijnwetten, aangepast aan die van de EU en een systeem van herkomstbenamingen, hier VOC genoemd, is in het leven geroepen.
De Tsjechen drinken hun wijn voor 99% zelf op. Export is er nog nauwelijks. Daarbij zijn de Tsjechen anno 2011 zo trots op dat rijke verleden dat ze hier en daar wel wat aan overdrijving doen. Zo zouden ze de beste rosés van Europa maken en vermeldt een Duitstalige folder dat de ‘Boheemse en Moravische wijnen beroemd zijn en tot de beste van Europa en zelfs de hele wereld behoren’. Helaas, zover is het zeker nog niet! Maar potentieel is er zeker, dat heb ik de afgelopen dagen zeker ervaren.
Druivenrassen
Witte druivenrassen domineren, variërend van internationale kwaliteitsrassen als riesling, sauvignon blanc en pinot blanc tot lokale variëteiten als welschriesling en grüner veltliner (uiteraard heeft alles eigen Tsjechische namen….). Müller-Thurgau is het meest aangeplante witte druivenras. Dan zijn er nog een fors aantal nieuwe kruisingen, waarvan palava de bekendste en door de Tsjechen meest gewaardeerde is. Palava is een kruising van müller-thurgau en rode traminer, ontwikkeld in de jaren tachtig van de twintigste eeuw. Het levert over het algemeen zoetige, milde wijnen met een meer of minder traminer-karakter (rozen, lychee).
Aan rood staat er ook een en ander: saint laurent en blaufränkisch zijn de belangrijkste, gevolgd door zweigelt, pinot noir en nieuwe kruisingen als andré en cabernet moravia. De rode wijnen kunnen verrassend goed zijn: die van wijnhuis Regina Coeli sloegen in als een bom bij ons gezelschap. (Over specifieke wijnen later meer).
Wijnwetgeving
Voor kwaliteitswijnen wordt het Duitse systeem gehanteerd: men gebruikt predikaten als pozdni sbĕr voor spätlese en výbèr z hroznù voor auslese. Het suikergehalte bij de oogst de basis voor de predikaatsaanduidingen. Daarnaast is er sinds kort een appellationsysteem (VOC) voor drie gebieden: Znojmo (2009) en twee andere. Er zijn nog nauwelijks wijnen met VOC op het etiket.
Zuid-Moravië is ingedeeld in vier subregio’s: Znojmo, met veel Grüner Veltliner en Müller-Thurgau, Mikulov, met vooral Welschriesling en Grüner Veltliner, Velké Pavlovice, waar veel rode wijnen vandaan komen en Slovácká, met veel Müller-Thurgau en ook Riesling. In de eerste drie van deze regio’s ben ik op bezoek geweest. Meer verslagen over dit bezoek volgen.
