In zowel De Schrandere Stichtsche Keuken-meid als De Nieuwe, Welervarene Utrechtsche Keukenmeid, twee kookboeken gedrukt in Utrecht in de achttiende eeuw, staat een opvallend recept: een drankje dat aangeduid wordt als sek-poset. Het drankje wordt gemaakt met ‘sek’, of seck, wat we nu ‘sherry’ zouden noemen. ‘Poset’ is de Engelse vertaling van kandeel. Het gaat hier dus om een kandeel op basis van sherry. Kandeel diende nog tot in de 20ste eeuw als versterkend middel voor de kraamvrouw, maar diverse bronnen melden dat het bezoek er vaak ook wel pap van lustte. Kandeel stond daarmee in een brede traditie van versterkende en medicinale drankjes en zelfs soepjes met wijn. Je treft de recepten in tal van bundelingen en kookschriften. Een recept voor kandeel uit de 1669 (uit De Verstandige Kok) luidt:
Om een leckere kandeel te maken
Neemt een pint water en een pint Rinse wijn, en slaet 6 eyeren heel kleen sonder de haen, en roert het onder malkanderen. Set het op ’t vuur tot het aen de koock komt. Doet er dan wel suyker, foelie, notemuskaet, caneel en nagelen by. ’t Is goet om te drincken. Sommige doen dat wel over een gestooft hoen voor saus. Oock harst mender wel wittebroot in om te eeten. Sommige doender wel boter in.
Zoals dit recept uit 1669 laat zien, werd kandeel eigenlijk bereid met rijnwijn. Het recept met sherry uit de Utrechtse kookboeken is mogelijk een Engelse toevoeging aan de verzameling recepten waarop de kookboeken gebaseerd zijn. Niet ongebruikelijk in die tijd was het namelijk om zelf handgeschreven receptenverzamelingen aan te leggen, op basis van recepten van vrienden en kennissen. In sommige gevallen werd zo’n verzameling uitgegeven, zoals ook voor de Stichtsche en Utrechtsche Keukenmeid is gebeurd. De mevrouw op basis van wiens verzameling deze kookboeken zijn gedrukt, zal waarschijnlijk een Engelse kennis met voorliefde voor sherry hebben gehad! Zelf wil ik het recept nog eens gaan maken, maar heb er nog niet de tijd voor gehad. En dan: welke sherry zal ik ervoor gebruiken? Hebben jullie een suggestie?
[toevoeging 2021] Meer over allerhande wijnsoorten in vroeger eeuwen vind je in mijn publicatie Wijnkronieken. Twintig eeuwen Nederlanders en wijn, verkrijgbaar bij mij en in de boekhandel. Nederlanders en wijn. Een lange geschiedenis. Dit e-book bevat vijftien verhalen over de lange relatie die Nederlanders met wijn hebben, van de Romeinen tot nu. Het e-book is rijk geïllustreerd, bevat een interactieve kaart met wijntoeristische bestemmingen, een quiz en een aantal video’s. Bovendien wordt er per hoofdstuk een moderne wijn gesuggereerd die past bij het historische verhaal. Je vindt Nederlanders en wijn bij Google Play. Tijdens de #sherryweek maak je kans op een gratis exemplaar van dit e-book. Ga naar de Facebookpagina van SherrywinesNL en speel mee!
