Het was in de achttiende en negentiende eeuw heel gebruikelijk: een glaasje zoete wijn rond een uur of 11 ’s ochtends. De gangbare term daarvoor was morgenwijn, of morgendrank. Allerhande zoete wijnen kwamen hiervoor in aanmerking: madeira, port, zoete Franse wijnen, en natuurlijk ook zoete sherry. Het gebruik om een alcoholische drank bij het ontbijt, later op de ochtend of vóór de lunch te nemen, dateert uit de tijd dat er geen koffie, chocolade of thee beschikbaar was in West-Europa. Bier komen we al heel vroeg tegen als ochtenddrank, evenals gekruide en later ook zoete wijnen. Niet voor niets zien we op de zeventiende-eeuwse stillevens die we ontbijtjes noemen vaak een glas bier of wijn. (Ontbijtgens werden overigens niet ’s morgens vroeg, maar rond het middaguur genuttigd.) In de twintigste eeuw hebben koffie en thee de rol van ochtend-oppepper echter volledig overgenomen van de alcoholische dranken.
Een Moscatel-sherry zou als een perfecte morgenwijn gediend kunnen hebben. Helaas is het in Nederland geen bekend sherrytype, maar de amberkleurige wijnen zijn de moeite van het ontdekken waard. Ze zijn friszoet, versterkt en hebben prachtige tonen van rijp fruit, citrus(schil) en honing. Ze zijn zeker niet overdadig zoet en combineren meestal goed bij fruit. Toen ik dan ook in het kader van de #sherryweekblog competitie een fles Moscatel toegezonden kreeg, wist ik onmiddellijk: ik ga iets maken rondom een Moscatel als morgenwijn!
Volgende stap was me afvragen wat er nu ’s morgens goed bij een glaasje Moscatel zou smaken? Ik liet me inspireren door de tijd van het jaar, en de kruidige snoeperijen die we in Nederland in de Sinterklaastijd maken. Het oudste recept voor pepernoten stamt uit De Schrandere Stichtsche Keukenmeid, een kookboek uit 1754. Hierin worden een soort koekjes gebakken met een specerijenmix van kaneel, nootmuskaat, staartpeper, kardemon en anijszaad. Die mix, dat leek me een heerlijke combinatie bij Moscatel! Maar ik wilde ook werken met fruit uit eigen tuin, bijvoorbeeld de laatste overgebleven kweeperen, die daar zo zielig op de fruitschaal lagen. En zo creëerde ik, na wat inspiratie uit (historische) kookboeken en receptenverzamelingen, onderstaande taart van cakedeeg met pepernotenmix, met een laagje gekarameliseerde kweepeerpartjes erop.
Kweepeertaart voor bij de Moscatel
Voor de pepernotenmix
2 tl kaneel
1 mespuntje nootmuskaat
1 tl staartpeper, zelfgemalen (staartpeper is een oude pepersoort; hij is pittiger dan de gewone peper van tegenwoordig)
1 tl kardemonpoeder
1 tl anijspoeder
Verder
1 grote kweepeer
50 gr suiker
150 gr roomboter
150 gr suiker
1 zakje vanillesuiker
3 eieren
200 gram bloem
Maak eerst de pepernotenmix, meng die met de bloem. Schil dan de kweeperen, snij ze in vieren en verwijder het klokhuis. Snij de kwarten in mooie plakjes. Doe de plakjes in een stevige grote steelplan, giet er wat water op en doe er de 2 eetlepels suiker bij. Laat de partjes heel zachtjes kort koken. Ik gebruikte in plaats van water en suiker een hoeveelheid wijnsiroop die ik nog over had van het inmaken van pruimen uit de eigen tuin.
Als de plakjes kweepeer zacht worden, proef even of je ze zacht genoeg vindt. Zet het vuur uit en laat afkoelen in de siroop. Ik goot er nog een scheutje moscatel bij, die heerlijk ging geuren.
Maak het beslag met de roomboter, de resterende suiker, vanillesuiker, eieren en bloem. Verdeel het beslag over een beboterde springvorm van ongeveer 24 cm. Smeer het gelijkmatig uit. Verdeel er in een mooi patroon de uitgelekte plakjes kweepeer over. Druk de plakjes goed in het beslag. Bak 30 minuten in een voorverwarmde oven van 200 °C. Haal de vorm uit de oven, en verwijder de ring. Zet de grill aan op de hoogste stand. Bestrooi de taart zonder de ring met fijne kristalsuiker, en schuif hem nog 30 seconden onder de grill, zodat de suiker carameliseert.
Geniet hiervan op een zonnige zondagmorgen, als de taart nog lauwwarm is, met een klein glaasje moscatel!
Update november 2022
Dit verhaal maakt onderdeel uit van een van de hoofdstukken in Wijnkronieken. Twintig eeuwen Nederlanders en wijn. Dit boek bevat verhalen over de lange relatie die Nederlanders met wijn hebben, van de Romeinen tot nu. Het boek is rijk geïllustreerd en per hoofdstuk wordt een moderne wijn gesuggereerd die past bij het historische verhaal. Je vindt Wijnkronieken in de boekhandel, of kunt het boek bestellen door een mailtje aan mij te sturen. De prijs is € 16,50.