Er zijn van die dingen die intrigeren en boeien zonder dat je precies weet wat het is. Een van die dingen is biologisch-dynamische wijn.
Over Nicolas Joly, de grote voorvechter van biodynamie in de wijnbouw, had ik wel gehoord, maar wat hij precies uitdroeg stond me niet helder voor de geest. In de tv-serie van de BBC uit de jaren ’80, waarin Jancis Robinson de wereld rondreist om allerhande wijngebieden te bezoeken, had ik kennisgemaakt met Lalou Bize-Leroy, wijnmaakster in de Bourgogne. Ik had de film Kissed by the Grape gezien en Alvaro Espinoza aan het woord gehoord, die koehoorns in de grond graaft voor een beter resultaat. Maar me in biologisch-dynamische wijnbouw verdiept, nee, dat had ik nog niet.
Maandag 31 augustus organiseerde Proefschrift een bijeenkomst rondom de groep La Renaissance des Appellations in de Amsterdamse Olofskapel. Er waren biologische en biologisch-dynamische wijnen van tientallen wijnmakers uit de groep te proeven én Nicolas Joly, wijnbouwer in en eigenaar van de appellation Coulée de Serrant (Loire, chenin blanc) hield een voordracht. Dus op naar Amsterdam op die maandagmorgen.
Kerkdienst
Het zou hoogmoedig van mij zijn te pretenderen dat ik alles wat Joly heeft verteld ook echt heb begrepen. Alles wat ik hier straks over de lezing probeer weer te geven, zal dan ook maar een stukje van het grotere geheel zijn. Een geheel dat ik wel aanvoel, maar zelf niet in woorden kan vatten. Joly heeft me echter wel van het feit overtuigd dat het anders moet. Dat de huidige grootschalige aanpak van de wijnbouw tot drinkbare en prettige wijnen kan leiden, maar dat we er de aarde ernstig mee te kort doen, om uiteindelijk aan het kortste eind te trekken.
Joly is een boeiend verteller die de aandacht van zijn gehoor makkelijk een uur weet vast te houden; er is aan hem een uitstekend predikant verloren gegaan. Een kennis noemde zijn lezing na afloop dan ook een kerkdienst 😉
Onkruidverdelgers
Het is allemaal mis gegaan bij gebruik van de eerste onkruidverdelgers, aldus Joly. De eerste jaren reageert de wijngaard er goed op, en ziet alles er prima uit. Maar na een jaar of zeven gebruik van herbiciden blijkt dat alle leven in de bodem gedood is en dat er kunstmest toegevoegd moet worden om de planten er weer bovenop te helpen. Kunstmest bestaat uit zouten, waardoor de planten meer willen drinken en teveel water aan de bodem onttrekken. Bovendien put het de planten uit. Die moeten dan weer opgepept worden met allerhande chemisch plantmedicijn, dat het sap van plant en vrucht vergiftigt.
Deze hele cyclus is overbodig volgens Joly: laat zon, wind en bodem hun werk doen, en de planten herstellen na een aantal jaren vanzelf. De Oostenrijkse producent Meinklang is daar een goed voorbeeld van.
De biodynamie houdt zich vooral bezig met de krachten die enerzijds vanuit de bodem en anderzijds vanuit de lucht op de planten werken. Zwaartekracht en zonlicht zijn de bepalende factoren voor een gezonde plant, zoals ik het heb begrepen. Van belang voor een gezonde wijngaard zijn ook de omringende energieniveau’s, die mede worden bepaald door de omgeving. Een wijngaard staat nooit alleen: boomgaarden, weiden met koeien, ruige stukken bos, alles heeft een invloed. Sterk verstorend voor de energieniveau’s zijn bovendien de enorme hoeveelheid radiogolven, van mobieltjes, radio, satellieten etc…
Terroir
In verband met terroir zei Joly: ‘Terroir is soil and climate linked by the vine’. Ofwel: een gezonde wijnstok drukt in zijn opbrengst (wijn) altijd de invloed uit die de bodem en het klimaat op hem hebben. Biodynamische wijnbouw is daarmee ook niet iets dat je zomaar doet. Je kunt niet zeggen: ik ga biodynamisch werken, zonder daarbij de omgeving, de bodem en alles wat ermee samenhangt erbij te betrekken. Biodynamische wijnbouw op een stuk land dat eigenlijk alleen geschikt is voor bieten heeft geen enkele zin.
Uiteraard kan ik nog wel een poosje doorgaan over deze lezing te schrijven. Feit is dat het me geïntrigeerd heeft, dat ik het nog lang niet helemaal snap en dat er nog veel vragen zijn. Die bleken ook wel uit de vragen aan het eind van de lezing. Joly’s antwoorden op sommige van die vragen overtuigden bovendien niet altijd. Maar het boeit me wel; ik heb ter plekke een boek van Joly aangeschaft, het laten signeren en zal het snel gaan lezen.
Uiteraard komt het vervolgens ook aan op de wijnen zelf. In een volgende stuk ga ik daar nog kort op in.
