Nederlanders zie je er nog nauwelijks, en de wijnen zijn er goed en betaalbaar. Wat wil een mens nog meer op zijn vakantieadres? Het liefst zouden Ad en Julia het dan ook zo houden, maar de rest van Europa ontdekt hun ideale wijngebied helaas ook langzaam.
Ad en Julia hebben een tweede huis in het stadje Naumburg, zo’n 200 à 300 kilometer van zowel Berlijn, de Poolse als de Tsjechische grens. Naumburg is één van de centra in het wijngebied Saale-Unstrut, genoemd naar de twee riviertjes die het gebied zijn lieflijke, glooiende aanzien geven.
Al sinds de middeleeuwen groeit hier de wijnstok, niet verrassend door grote kloosterordes meegebracht vanuit meer westelijke oorden. Het zijn ook de kloosters die die wijnbouw in stand houden tot oorlogen en druivenziektes toeslaan en het wijnbouwareaal vanaf het midden van de 19e eeuw dramatisch snel afneemt. In de DDR-tijd blijven er een paar staatsbedrijven actief, waaronder de nog altijd bekende en bestaande Sektkellerei Rotkäpchen.
Na de Wende in 1989 krijgt het privébezit weer nieuwe kansen, en groeit de wijnbouw gestaag. Dit wordt geholpen door een aantal wettelijke bepalingen: iemand die een huis koopt waar een wijngaard bij hoort, is verplicht die wijngaard in stand te houden, bijvoorbeeld. Of je hem zelf exploiteert of laat verzorgen, dat maakt niet uit, maar rooien mag niet!
Ik proef de wijnen van Saale-Unstrut samen met Ad en Julia, die bij een gezamenlijke vriendin een mooie proeverij voor zeven mensen hebben georganiseerd. Julia importeert deze wijnen samen met een partner op kleine schaal voor de Nederlandse markt, via hun bedrijf Van Weijen en Van Winsen. Zij zijn de enigen die dat doen in Nederland. Wel tref je in Nederland hier en daar wijnen uit het nog noordelijker en oostelijker gelegen wijngebied Sachsen, bij Dresden.
Bezoekjes op de fiets
De producenten waarvan we wijnen gaan proeven zijn bijna zonder uitzondering door Ad en Julia persoonlijk bezocht, vooral op de fiets. De meeste producenten nemen uitgebreid tijd voor hun klanten, en mogen van april tot oktober hun wijnen ook schenken in hun tuin of op hun erf (Strausswirtschaft). Het wijngaardbezit is er zeer kleinschalig, de gemiddelde bedrijfsgrootte is zo’n 6 ha. Totale omvang van het wijngaardareaal is circa 750 ha, waarbij de meeste druivenstokbezitters nog altijd aangesloten zijn bij de locale coöperatie, Winzerverein Freyburg, die in de DDR-tijd uiteraard in ‘Volks’handen was.
De producenten waarvan we wijnen gaan proeven zijn bijna zonder uitzondering door Ad en Julia persoonlijk bezocht, vooral op de fiets. De meeste producenten nemen uitgebreid tijd voor hun klanten, en mogen van april tot oktober hun wijnen ook schenken in hun tuin of op hun erf (Strausswirtschaft). Het wijngaardbezit is er zeer kleinschalig, de gemiddelde bedrijfsgrootte is zo’n 6 ha. Totale omvang van het wijngaardareaal is circa 750 ha, waarbij de meeste druivenstokbezitters nog altijd aangesloten zijn bij de locale coöperatie, Winzerverein Freyburg, die in de DDR-tijd uiteraard in ‘Volks’handen was.
Dankzij deze coöperatie en de vrijetijdswijngaarden uit de DDR tijd heeft de wijnbouw in dit gebied kunnen overleven. Ik ken het gebied helaas zelf (nog) niet, maar deze beschrijving van Ad deed me denken aan Eisenberg in Oostenrijk, waar de meeste inwoners zelf ook nog steeds een paar rijen wijnstokken in hun achtertuin hebben, waar in het verleden zelf wijn van werd gemaakt (over Eisenberg binnenkort meer).
Acht wijnen
Hoogste tijd om aandacht aan de wijnen te gaan besteden. We proefden er acht, vijf wit en drie rood. Daarvan hebben de witte wijnen op dit moment de beste papieren, al zal, met de klimaatverschuivingen, rood het in de toekomst ongetwijfeld ook beter gaan doen. Witte druivenrassen beslaan 70% van de aanplant op het moment. Sowieso gaat Saale-Unstrut een goede wijntoekomst tegemoet: als de wijnbouwgrens gaat opschuiven naar het noorden in verband met de opwarming van de aarde, ligt Saale-Unstrut uitstekend. Inmiddels zijn er al twee bedrijven lid van de VDP en er is een eigen regionale VDP-organisatie sinds 26 november van dit jaar, samen met de wijnbouwers van Sachsen.
Hoogste tijd om aandacht aan de wijnen te gaan besteden. We proefden er acht, vijf wit en drie rood. Daarvan hebben de witte wijnen op dit moment de beste papieren, al zal, met de klimaatverschuivingen, rood het in de toekomst ongetwijfeld ook beter gaan doen. Witte druivenrassen beslaan 70% van de aanplant op het moment. Sowieso gaat Saale-Unstrut een goede wijntoekomst tegemoet: als de wijnbouwgrens gaat opschuiven naar het noorden in verband met de opwarming van de aarde, ligt Saale-Unstrut uitstekend. Inmiddels zijn er al twee bedrijven lid van de VDP en er is een eigen regionale VDP-organisatie sinds 26 november van dit jaar, samen met de wijnbouwers van Sachsen.
Een van de bekendste wijnbouwers in het gebied is Bernhard Pawis. Zijn wijnen worden voor belachelijk hoge prijzen bij het KaDeWe in Berlijn verkocht en zijn soms enkele weken na de oogst al volledig uitverkocht. Vooral bekend is hij met zijn Müller-Thurgau, een verrukkelijke zomer- en terraswijn. Müller-Thurgau is de meeste aangeplante druif in het gebied. Daarnaast is zijn bekendheid mede te danken aan zijn lidmaatschap van de VDP, als tweede wijngoed in Saale-Unstrut. Zijn Riesling Grosses Gewächs van Erste Lage Edelacker mocht er zeker zijn. Riesling heeft overigens een zeer klein aandeel hier, en ter plekke richt men zich veel meer op Müller-Thurgau. Vragen naar Riesling kan in Saale-Unstrut wel eens op meewarige blikken stuiten, begreep ik van Ad en Julia…Laag alcoholpercentage
Vanwege de relatieve jeugd van veel wijnbedrijven is de uitrusting in de kelder vaak hypermodern: roestvrijstalen vaten, moderne persen etc… Dat bleek ook zeker uit de geproefde witte wijnen: ze waren zonder uitzondering fris, fruitig en modern, zonder vermoeide kantjes of niet terzake doend houtgebruik. Een goed voorbeeld is de Riesling van Matthias Hey, een Spätlese Halbtrocken van 2009, met citrustonen en stevige mineraliteit (de bodems in Saale-Unstrut bestaan onder andere uit Muschelkalk, van fossiele schelpen). Daar komt nog bij dat bijna alle geproefde wijnen een heerlijk laag alcoholpercentage hebben, 12- 12,5%, zelfs voor de rode wijnen!
Vanwege de relatieve jeugd van veel wijnbedrijven is de uitrusting in de kelder vaak hypermodern: roestvrijstalen vaten, moderne persen etc… Dat bleek ook zeker uit de geproefde witte wijnen: ze waren zonder uitzondering fris, fruitig en modern, zonder vermoeide kantjes of niet terzake doend houtgebruik. Een goed voorbeeld is de Riesling van Matthias Hey, een Spätlese Halbtrocken van 2009, met citrustonen en stevige mineraliteit (de bodems in Saale-Unstrut bestaan onder andere uit Muschelkalk, van fossiele schelpen). Daar komt nog bij dat bijna alle geproefde wijnen een heerlijk laag alcoholpercentage hebben, 12- 12,5%, zelfs voor de rode wijnen!
Speciale aandacht tot slot voor de Gewürztraminer Spätlese feinherb 2009 van Weinbaubetrieb Der Steinmeister: een zeer subtiele Gewürztraminer, met precies de juiste zuren en een zoetje om tegen een oliebol op te kunnen. Een van de aanwezigen had oliebollen meegenomen, en die bleken werkelijk geweldig bij de Gewürztraminer te combineren. Iets om over een paar weken zeker nog eens uit te proberen!
Proefnotities Je merkt, ik kan nog uren doortikken over die wijnen van Saale-Unstrut. En dat zonder er al eens geweest te zijn. Dat gaat zeker gebeuren ergens de komende maanden, hoop ik! Ik besluit voor nu met de – summiere – proefnotities van de acht geproefde wijnen en de aanbeveling eens een proeverij bij Van Weijen en Van Winsen mee te maken.
1. Weingut Pawis – Müller-Thurgau 2009
fris, bloemig, prettige zuren, mineraal, licht gebalanceerd zoetje, slechts 11%
2. Gleinaer Weingut Böhme – Weissburgunder Spätlese Freyburger Schweigenberg 2009
mineraal, aroma’s en smaak van abrikoos, grapefruit en mandarijn, bittertje in middenpalet, tikje zoet in afdronk, kort, 13%
3. Weingut Hey – Riesling Spätlese Halbtrocken, Naumburger Steinmeister 2009
mineraal, citrus, 12,5%
4. Weingut Pawis – Riesling Grosse Gewächs Freyburger Edelacker 2008
Geelgroene zweem, mooie Rieslingneus, citrus en vanille, grapefruit, vol
5. Weinbau Der Steinmeister – Gewürztraminer Spätlese Feinherb Freyburger Schweigenberg 2009
rozen, lychee, jasmijn, grapefruit, licht prikkeltje, prachtige balans van zoet en zuur, 12,5%, heerlijk bij vette paté en oliebollen!
6. Winzerhof Gussek – Spätburgunder Naumburger Göttersitz 2008
bleekrood, kersen, bosfruit, licht en prettig, kruidig, prima Spätburgunder(André Gussek adviseert ook Nederlandse wijnboeren!)
7. Weingut Uwe Lützkendorf – Spätburgunder Karsdorfer Hohe Gräte 2008
sterke reductieve geuren, stallucht, hard en onprettig, enige lucht hielp niet, 12,5%(Eerste lid VDP in Saale-Unstrut, maar waarschijnlijk niet vanwege deze Spätburgunder)
8. Winzerverein Freyburg – Dornfelder 2008, von Barriques
fruitig, zwoel, prettig, maar heel korte afdronk, vrolijke wegdrinker
fruitig, zwoel, prettig, maar heel korte afdronk, vrolijke wegdrinker
Meer lezen over Saale-Unstrut kan op de website van de regio, en in het prachtige boek van Klaus Epperlein en Uwe Jacobshagen, Göttersitz, Edelacker und das Paradies. Wein an Saale und Unstrut, Halle 2008
Mariska Bronstring zegt
Hallo!
Goh wat leuk om te lezen! Onze boerderij staat in Saale Unstrut op ca. 5 km van Freyburg. Naumburg kennen we goed, net als Weingut Pawis, Bohme en de andere adresjes! We nemen regelmatig dozen wijn & Sekt mee voor een steeds groter groeiende groep vrienden en kennissen. We verbouwen onze boerderij tot kleinschalige B&B, kookstudio, galerie en fietscafé. Ook voor mensen die niet of nauwelijks aan vakantie toekomen. Het duurt nog even hoor, voordat we klaar zijn. We verbouwen 'slow' met ecologische en 2-de hands bouwmaterialen. Er zijn trouwens meer Nederlanders te vinden inmiddels!
Met hartelijke groeten!
Mariska Bronstring