Ooit waren er 20.000 ha. wijngaarden. Tegenwoordig staan de Franse wijnwetten 13.000 ha. toe, maar er zijn er nog maar 1800 in productie, aldus graaf Alain de Laguiche. We staan in de proefruimte van Château d’Arlay, een prachtig gelegen wijndomein in het plaatsje Arlay, in de vallei van de Seille in de Jura en we proeven een interessante reeks wijnen van het Château.
Vlakbij liggen beroemde appellations als Château Chalon en L’Etoile, maar de graaf maakt wijnen in de overkoepelende appellation Côtes de Jura, in zeer verschillende stijlen: rosé en rood, van pinot noir, poulsard en trousseau, modern wit van chardonnay, traditioneel wit, van chardonnay en savagnin, en de specialiteiten vin jaune, vin de paille en macvin.
Kleine markt
Die 1800 ha. wijngaarden in de Jura zijn voldoende, aldus de graaf. De wijnen van de Jura worden weliswaar over de hele wereld gewaardeerd, maar het is slechts een kleine groep liefhebbers die deze wijnen op waarde weet te schatten. Voor uitbreiding van de wijngaarden en de daaruit volgende verhoging van de productie is gewoon geen markt. De wijnen van de Jura zijn namelijk wat de graaf noemt ‘vins d’autrefois’: wijnen van vroeger, wijnen zoals ze vroeger gemaakt werden, wijnen in een wat wij een oxidatieve stijl zouden noemen. Dat houdt in dat bijvoorbeeld de witte traditionele wijnen, van chardonnay en de locale savagnin, zeker twee tot drie jaar op houten foeders doorbrengen. Er wordt niet bijgevuld (geen ouillage), zodat de zuurstof in de loop der jaren zijn kans krijgt in te werken op de wijn. En dat levert, samen met het specifieke terroir en de karakteristieken van de savagnin-druif, bijzondere aroma’s. Van noten, zuidvruchten en caramel bijvoorbeeld, in tegenstelling tot wat de moderne wijndrinker gewend is: de hele batterij aan soorten wit fruit en citrus. De witte wijnen van de Jura hebben bovendien meestal een hoge zuurgraad. Wat betreft smaak moet je denken aan een fino-sherry.
Eeuwenlange geschiedenis
Het Chateau d’Arlay heeft een eeuwenlange wijngeschiedenis, waar de graaf graag en uitgebreid over vertelt. Ook de banden met Nederland (koningin Beatrix heeft als 25ste titel Baron d’Arlay) worden met humor en verve uit de doeken gedaan. In de jaren ’60 werd die wijntraditie door de vader van de graaf weer nieuw leven ingeblazen, met inmiddels prachtige resultaten.
Tussen alle boeiende verhalen door proefden we een aantal mooie wijnen, met om te beginnen de rosé Les Pavillons 2009 van pinot noir. Deze druif werd door een middeleeuwse voorvader naar de wijngaarden van Arlay gehaald. Deze voorvader kwam namelijk uit de Bourgogne, waar de pinot noir inmiddels al grote successen boekte. Pinot noir is in de Jura dus geen recente aanplant, zoals wij eerst dachten, maar al eeuwenlang geworteld. De rosé is fruitig en vol, met aroma’s van kersen en aardbeien en ook wat aardse tonen. Heerlijk bij simpele barbecuegerechten als gegrilde worstjes.
Modern en traditioneel
De graaf maakt ook een niet-oxidatieve witte wijn, Chardonnay à la Reine, gemaakt van oude stokken. Fris en mineraal, licht en droog en zeer aangenaam. Maar het zijn de witte traditionele wijnen die de show stelen! Er is een Vin Blanc Tradition van Chardonnay en Savagnin, die 4 jaar op houten foeders heeft gelegen. De kleur is donkergeel, de geur en smaak notig. Goed te schenken bij kazen uit de Jura (Comté!), exotisch gekruide gerechten en bijvoorbeeld forel van de barbecue.
Op de specialiteiten vin jaune en vin de paille ga ik later nog in. Die van het Château d’Arlay waren erg zuiver en de vin de paille had een fantastische balans van zoet en zuur. De graaf werkt alleen met natuurlijke gisten en grijpt zo min mogelijk in het ‘gewone’ wijnmaakproces in. Goed rijpe druiven worden met de hand geoogst en vervolgens geperst. Het sap gist zonder verdere toevoegingen in houten vaten of roestvrijstalen cuves, et voila, aan het eind heb je wijn (aldus de graaf). De rosé wordt in ieder geval zonder toevoeging van sulfiet gemaakt, en ik vermoed dat bij het maken van de overige wijnen ook erg weinig sulfiet komt kijken.
Macvin
We sloten onze proeverij af met twee soorten Macvin, een witte en een rode. Macvin is een likeurwijn, gemaakt van ongegist druivensap waaraan ‘eau de vie de marc’ is toegevoegd, stooksel van de druivenpitten en steeltjes. Daarna volgen één of meerdere jaren rijping op houten foeders. Macvin de Jura heeft een officiële herkomstbenaming, samen met twee andere dranken van dit type: Pineau de Charentes en Floc de Gascogne Maar ook zonder officiële herkomstbenaming wordt in diverse streken van Frankrijk een vergelijkbare drank gemaakt op basis van onvergist druivensap en eau de vie.
In de witte Macvin, van éénderde vieux marc, éénderde most van chardonnaydruiven en éénderde most van savagnindruiven, troffen we aroma’s van gember, zuidvruchten en vijgen. Maar vooral de rode macvin stal ons hart. Deze moderne Macvin-varant wordt gemaakt van éénderde vieux marc en tweederde sap van pinot noir, en heeft een jaar vatrijpng gehad. Heerlijke aroma’s van fris rood fruit kwamen ons tegemoet, waarbij de zoetheid goed in toom werd gehouden door prettige zuren. Een glaasje Macvin bij tiramisu lijkt me wel wat, of anders zomaar, als aperitief!
Na deze vakantie zijn we zeer geïntrigeerd door de Jura-wijnen. Ik kom er hier op Wijnkronieken zeker op terug en we zullen het gebied in de toekomst waarschijnlijk vaker bezoeken.