Oude wijn in nieuwe zakken: muscadet herontdekt

Muscadet: lichtkleurige , enigszins prikkelende wijn, afkomstig van de benedenloop van de Loire, uit de omgeving van Nantes (Frankrijk) – Wina Born, Koken met wijn 1967

De muscadet wordt door niemand als een echt grote wijn bestempeld, maar dat voorkomt niet dat hij een van de meest geliefde kleine wijnen van Frankrijk is – Hugh Johnson en Arne Krüger, Standaard Wijnboek, 1972

Muscadet sur Lie 1972 De kleur heeft een leuke groenzweem, en het bouquet vond ik mooi. Kwa karakter is deze Muscadet niet al te schraal, ondanks het zonarme jaar  – Hubrecht Duijker, 500 Betaalbare wijnen, 1974

Muscadet AOC – Beendroge, licht gecorseerde wijnen die bijna zonder uitzondering op hun best gewoontjes zijn en vaak balans missen. Niet één primaire muscadet heeft de laatste jaren indruk op me gemaakt – Tom Stevenson, De meest complete wijnencyclopedie, 2005

Leve de muscadet dus. Zolang het goede is. En goede muscadet kan dus oud worden. Het is zeldzaam, maar ze hebben er hier zelfs een werkwoord voor: meursaulter. De strakke, kurkdroge muscadet krijgt met het verglijden van de jaren de diepdonkere gouden kleur, de zachte rijpe rijkdom van grootse Bourgogne – Nicolaas Klei, Tot op de bodem, 2005

Vijf uitspraken over muscadet, over een periode van 45 jaar. De oordelen wisselen nog al, en dat is één van de leuke dingen van wijn. Want met wijn is het opletten geblazen. Je denkt dat je de wijnwereld een beetje kent, maar voor je het weet zijn er ontwikkelingen waar je even geen acht op had geslagen. Zoiets is al weer een poosje aan de benedenloop van de Loire aan de hand, in de streek tussen Angers en Nantes, dichtbij de Atlantische kust. Daar liggen namelijk de wijngaarden van de muscadet, een wijn die de meeste mensen snel zullen associëren met licht, zuur en inderdaad wat schraal, zoals Hubrecht Duijker schreef.

Ook ik ben opgegroeid met het idee dat muscadet een tweederangs wijn is, alleen maar goed om de vissticks van Iglo mee weg te spoelen. Zuur, schraal, en als je geluk had wat voller door de rijping op zijn gistcellen (sur lie). Als ik al eens een muscadet dronk, was het bij de mosselen. Sinds midden jaren ’90 is de wijn al helemaal uit mijn blikveld verdwenen. Totdat hij zo sluipenderwijs langzaam weer hier en daar opdook. Een mooi exemplaar op de vinologen-opleiding hier, een goede fles in een restaurant in Frankrijk daar…

Sur lie
En anno 2012 weet ik inmiddels beter: niets geen schrale zuren meer, maar volheid en complexiteit overheersen. Zuren zijn er nog wel, maar van de prettige, fruitige soort, met bovendien vaak mooie mineraliteit. Ongetwijfeld zijn die schrale exemplaren ook nog te vinden, maar de serieuze producenten maken werk van het traditionele vinificatieproces van de streek, waarbij de wijnen minimaal één winter moeten rijpen op de lie (bezinksel). Botteling vindt op zijn vroegst plaats in de lente volgend op het jaar van de oogst (na 1 maart). Vandaar de naam ‘sur lie’ op het etiket. De lie geeft een rijkere, complexere smaak en structuur aan de wijn.

Op de recente proeverij van Franse wijnen, FranceVins, besloot ik me op één wijn te concentreren: muscadet dus. Ik trof er slechts één producent, helaas, maar wat voor één!

Domaine de la Foliette
Domaine de la Foliette en eigenaar Jean Hervouet hebben me weer volledig voor muscadet ingenomen, dankzij een reeks wijnen die de vergelijking met Chablis en witte Bourgogne soms uitstekend konden doorstaan. Monsieur Hervouet vertelde vol vuur over zijn wijnen, en over het streven om in de wijn zoveel mogelijk het Bourgondische karakter van de druiven naar boven te laten komen. (De druif die wij vaak muscadet noemen, heet ter plekke eigenlijk melon de bourgogne. Hij is afkomstig uit de Bourgogne, en is familie van de pinots (pinot noir, pinot blanc, pinot gris). Mogelijk zijn wij Nederlanders zelfs nog verantwoordelijk voor de overheersing van de melon de bourgogne vlak bij Nantes: na de heftig koude winter van 1709 werd hier veel herplant. Nederlanders haalden onder andere in dit gebied de witte wijnen die zij zo graag dronken, en de muscadet leverde snel veel druiven en dus wijn… )

Domaine de la Foliette ligt in La Haye-Fouassière, waar als sinds Romeinse tijden druivenstokken staan. De wijngaarden beslaan 38 hectare en zijn in bezit van Denis Brosseau, Jean Hervouet en Eric Vincent. Bodems zijn zeer divers en vinificatiemethode is traditioneel, waarbij het merendeel van de wijnen langere tijd op de neergeslagen gistdeeltjes (sur lie) mag rijpen. Dat geeft een vollere en vettige smaak aan de wijnen. Domaine de la Foliette is lid van Terra Vitis, een vereniging van wijnboeren die met respect voor omgeving en milieu werken, maar tevens aan de sociaal-economische kant van duurzaamheid werken.

Verwarrende namen
Ik proefde een reeks wijnen die in de naamgeving iets te veel op elkaar lijken – Clos de la Foliette, Château de la Foliette, La Foliette…. . Mijn proefnotities zijn dan ook onbetrouwbaar, omdat ik niet 100% zeker meer weet welke wijn bij welke notitie hoort. Wel weet ik dat ik van de hele range erg onder de indruk was. Van de frisse en fruitige instapwijnen, die vergisten en rijpen op roestvrijstalen tanks, tot de complexe en elegante cuvées die rijpen op houten vaten. Ook een wijn van zeer oude stokken – 70-90 jaar – liet een geweldig indruk achter; hij leek inderdaad verdraaid veel op een witte Bourgogne.

Ook de Tradition 2009, een blend van wijnen uit vier jaar oude vaten, was om nog eens voor te gaan zitten. Roel Helming van Ovino (die de wijnen importeert en levert aan de horeca) wist te melden dat een bevriende chef er bloemkool met epoisses bij kookt. Monsieur Hervouet knikte onmiddellijk bevestigend en gaf de tip aan zijn vrouw door. Volgens mij is het thuis in La Haye-Fouassière gelijk uitgeprobeerd….

Muscadet van 12 jaar oud
Helemaal verrassend was de slok muscadet van 1999 die ik te proeven kreeg. Muscadet van ruim 12 jaar oud! Lekker vol en vettig in de mond, met olie-achtige tonen. Gerijpt, droog, levendig, notig, met een indruk van sherry. Echt aroma’s om aan te blijven snuffelen! Dit moet je drinken bij kreeft, vond ik. Monsieur Hervouet suggereerde foie gras.

Een proefbeetje van de mousserende muscadet, La Petite Folie 2010 Vin Mousseux de Qualité, Méthode Traditionelle, sloot de proeverij af. Een prettige en makkelijke bubbel, gewoon lekker. Hervouet maakt hem voor erbij, als experiment, en omdat klanten erom vragen. De naam verwijst naar de feestgelegenheden op het platteland uit vroeger eeuwen,  petite folie genaamd. ‘Let maar eens op’, vertelde Hervouet. ‘Rondom Nantes zijn diverse plaatsnamen met folie, petite folie of foliette te vinden. Rijke stadsbewoners lieten op het platteland een onderkomen bouwen waar ze in de zomer naar toe konden voor feesten en ontspanning.’ En bij zo’n gelegenheid past deze bubbel helemaal, beaam ik genietend.

Mocht je dus binnenkort weer eens een muscadet op de kaart of in de winkel tegenkomen: laat je niet weerhouden! Uitproberen, is mijn devies, en een oude, bijna vergeten wijnsoort weer opnieuw leren kennen.