Rijnwijn was in Nederland al sinds de vroege middeleeuwen dé wijn voor mensen die het zich konden veroorloven. Dat was in andere landen in noordwest Europa niet veel anders, zoals ook in Denemarken. Jaarlijks ontvangt de vorst daar in het Amalienborg paleis op Nieuwjaarsdag zijn familie en staf, voor het Nieuwjaarsdiner. En aan dat diner wordt een zeer bijzondere rijnwijn geschonken, ook wel bekend als de Rosenborgwijn (Rosenborgvin). Gisteren hield koning Frederik X in Kopenhagen voor de eerste keer dit diner. Frederik volgde in 2024 zijn moeder Margaretha op als koning van het land. Zeer waarschijnlijk heeft de Rosenborgvin ook deel uitgemaakt van het diner, zoals de traditie al eeuwen wil. Misschien wel geserveerd in de groene glazen die afgebeeld zijn op foto’s die het hof heeft gepubliceerd op hun Instagramaccount.
Wijn van de Mittelrhein
De wijn komt volgens de traditie van Schloss Fürstenberg in Bacharach (nu een ruïne, maar inmiddels ook een VDP Erste Lage), aan wat wij nu de Mittelrhein noemen. Tot 1982 lag de wijn in houten vaten, waarvan de oudste stammen uit 1598, 1599 en 1615. Die vaten behoorden ooit aan de wijnvoorraad van de moeder van koning Christiaan IV (1577-1648), Sophie van Mecklenburg-Güstrow (1557-1631), en werden bewaard in het kasteel van Nykøbing. Tijdens een oorlog probeerden de Zweden naar verluid de vaten te stelen en naar Stockholm te verschepen, maar het schip werd onderweg door de Denen terugveroverd.
Opgevulde vaten
De vaten kwamen terecht in het kasteel van Kopenhagen, maar toen dat afgebroken werd verhuisden ze rond 1730 naar het kasteel Rosenborg. En daar liggen ze nog steeds, in de kelders onder het kasteel, dicht bij de Deense kroonjuwelen. De vaten zijn echter inmiddels leeg; in 1982 werd de nog aanwezige 1000 liter wijn naar roestvrijstalen tanks en flessen verhuisd, om ze beter te kunnen bewaren. Hoe oud de oudste druppel in die roestvrijstalen tanks is, is niet met zekerheid meer te zeggen. Maar feit is dat de houten vaten eeuwenlang opgevuld werden met nieuwe wijn van vergelijkbare kwaliteit, zodat het geheel de kwaliteit van de oorspronkelijke rijnwijn zou houden. De website van het Deense koninklijk huis meldt echter ook dat de wijn tijdens de regeringsperiode van koning Frederik IX (1899-1972) zo zuur was geworden dat hij geserveerd werd met suiker. Dat doet je toch afvragen wat de huidige kwaliteit en drinkbaarheid is…
Voedzame wijn voor de min
Tot circa 1700 waren de wijnen uitsluitend bestemd voor de koninklijke familie. Het verhaal gaat echter dat werknemers van het hof een glas kregen tijdens feestelijke aangelegenheden, en dat de minnen, de vrouwen die de koninklijke kinderen zoogden en verzorgden, een dagelijks dosis van de wijn kregen, omdat die als zeer voedzaam gold.
Wie in Kopenhagen is, kan de vaten en enkele flessen nog altijd bewonderen in de kelders van het fraaie kasteel Rosenborg, midden in de stad. Een bezoek aan het kasteel, de kelders en het park kan ik zeer aanraden. Proeven van de Rosenborgvin is helaas niet voor gewone stervelingen weggelegd, of je moet een baan aan het Deense hof weten te bemachtigen, en ooit aan mogen zitten aan het Nieuwjaarsdiner. Of de roestvrijstalen tanks nog bijgevuld worden, vertelt het verhaal niet, maar ik vermoed van niet. Volgens de bronnen is er in ieder geval nog genoeg wijn voor ruim 300 jaar Nieuwjaarsbanketten.