Er zijn heel wat hoekjes omgevouwen in Smaak. De ondertitel van dit boek van literair en culinair journalist Kathy Mathys luidt ‘Een bitterzoete verkenning’, maar voor mij was het meer een bitterzoete herkenning. Zoveel herkenbare observaties, zoveel prachtige opmerkingen, zoveel gedeelde ervaringen ook, die deden lezen en herlezen, nadenken en glimlachen.
In Smaak, dat dit voorjaar verscheen bij De Bezige Bij, maakt Mathys een zintuiglijke reis door het rijk van de smaak, met aandacht voor wetenschap, psychologie, kunst en literatuur. In elf hoofdstukken gaat ze ons hele smaakpalet langs: Eerste verlangens, Zoet, Zout, Zuur, Bitter, Umami, Vettig, Puur, Pittig, Onsmakelijk en Laatste verlangens. Er komt van alles aan bod: wat is de smaak van de kindertijd, van de liefde? Kun je heimwee hebben naar smaken die je nooit hebt geproefd? Welke rol spelen tastzin, geur en zicht bij het eten?
Ook voor wijnliefhebbers is er veel te genieten in Smaak. Ik leerde bijvoorbeeld dat tannines niet geregistreerd worden door de bitterreceptoren in de mond, maar door het trigerminale zenuwstelsel, ‘dat naar onze hersenen loopt en er ook voor verantwoordelijk is dat chilipepers ‘branden’ in de neus. Dus eigenlijk is het tastzin die op dat moment werkzaam is, niet ons smaakzintuig.’ Oftewel: je voelt tannines meer dan je ze proeft. Zeker weten, maar nooit zo over nagedacht.
Of over het in woorden vatten van smaaksensaties, wat wij wijnschrijvers maar al te vaak proberen, maar wat o zo vaak vervalt in clichés. ‘Ik hou van schrijvers die de zintuigen verhaspelen, die de geur van een steak vergelijken met de klank van een trompet.’
Geen recepten vind je in Smaak, en ook geen doorwrochte vertogen, maar een aaneenschakeling van herinneringen, observaties, weetjes, feitjes, betekenissen en verklaringen. Het boek legt daarom makkelijk weg, maar vraagt er ook telkens weer om om op te pakken en verder te lezen. Op vakantie kon het boek helaas niet mee – het paste gewoon niet meer in de bagage. Maar twee weken lang heb ik me kunnen verheugen op het restantje van het boek dat nog op me lag te wachten. En nu het uit is, wil ik het eigenlijk weer herlezen.
Kathy Mathys (1972) is literair en culinair journalist. Zij schrijft over Engelstalige literatuur voor De Standaard der Letteren en was lid van de jury’s van de AKO Literatuurprijs en de Gouden Uil. Haar eerste stukken over eten schreef zij voor De Tijd. Daarna werd zij vaste medewerker van Bouillon Magazine. Zij werkt ook als schrijfdocent en geeft in binnen- en buitenland lezingen over eetcultuur.
Kathy Mathys, Smaak. Een bitterzoete verkenning, De Bezige Bij 2015, 400 p., prijs € 22,50, ISBN 978 90 8542 535 9