Er zijn van die vakanties waar je op wijngebied niet zo veel van verwacht. Je hoopt misschien op goede wijnen, maar je moet allemaal nog maar afwachten wat er voor de boeg komt. Maar soms zit het mee, heel erg mee. Afgelopen zomer bewoonden wij één week een zeilboot, die ons bracht in tal van haventjes aan de Dalmatische kust. De tweede week luierden wij in een appartement op het eiland Hvar. Beide weken bleken zeer aangename wijnverrassingen voor ons in petto te hebben.
Om te beginnen een algemene opmerking: goede Kroatische, ook Dalmatische, wijnen troffen we in ieder restaurant, waar we ook kwamen. De een had een wat originelere hand van kiezen dan de ander, maar een acceptabele Graševina of Zlahtina was meestal wel te vinden. Uiteraard moest je wel bereid zijn onbevreesd een lekker onbekend druivenras van de kaart te plukken. Maar geen enkele keer werden we daarin teleurgesteld. En meestal kon het – overwegend jonge – personeel ons wel een handje helpen bij de keuze.
Ook de supermarkten boden prima wijnen, zelfs op Zlarin, een eiland zonder echte jachthaven of middenstand. Een pluim verdient het restaurant van de jachthaven in Marina Agana. Vooral de CO (?) Malvasija Istarska 2016 en de Krauthaker Graševina 2016 vormden een fijne afsluiting van de zeilweek.
Plavina in Skradin
Een heel bijzondere ‘ontmoeting’ hadden we in Skradin, aan de voet van de Krka-watervallen op het vasteland. Dit toeristische maar charmante plaatsje ligt aan een diepe fjord, vanaf de kust in een uurtje of twee varen te bereiken. Restaurantjes en winkeltjes te over, waaronder Konoba Toni, een absolute aanrader om de lokale specialiteit ‘peka’ te proberen. Peka is eigenlijk geen gerecht, maar een manier van bereiden: de stukken vlees of octopus (heerlijk, vooral proberen) worden in een metalen ronde pan gelegd, op een stenen werkbank. Over de pan gaat een grote metalen stolp, en die stolp wordt ingepakt in houtskool. De ingrediënten garen vervolgens langere tijd met alleen bovenwarmte. Proef bij Konoba Toni vooral de rozen-rakija!
Goed, terug naar de wijn. Aan de kade in Skradin zit een wijnbar, Ambasado Bibich. We ploften er na een ochtend varen neer op een lounge bank voor een verfrissend drankje, en kozen een fles Bibich Brut Rosé. Bibich bleek namelijk een wijnhuis te zijn, met deze ‘ambassade’ als toeristisch verkooppunt. Wijnmaker Alen Bibich heeft zijn wijngaarden in het binnenland, op vijf kilometer afstand, en werkt vooral met vergeten druivenrassen van de streek. Wij genoten in zijn wijnbar enorm van de fruitige Brut Rosé, gemaakt met de methode traditionelle en van het mij totaal onbekende druivenras plavina. Het was dat het te heet was voor nog een fles (met vijf personen), anders hadden we dat zeker gedaan. Plavina is een kruising tussen verdeca en tribidrag (primitivo, zinfandel) en daarmee nauw verwant aan plavac mali, dé rode druif van de regio. De wijn in ons glas was stevig en fruitig, met aroma’s van kersen en toast.
Bijzondere rassen op Hvar
De meeste bijzondere wijnen troffen we echter op Hvar, een eiland dat bekend staat om het uitgaansleven in het drukke Hvar Town. We streken echter neer aan de andere kant van het eiland, in het rustige en charmante Starigrad, omgeven door groene pijnboombossen. We begonnen er ons verblijf goed met een verrassende fles Prč in restaurant Eremitaz. Prč is een druif die alleen maar aan de oostkant van het eiland Hvar groeit, ruim 60 kilometer van Starigrad. De naam betekent ‘geit’ in het lokale dialect, naar verluidt omdat er iets van geiten in de geur zou zitten. Eerlijk gezegd ben ik dat niet tegengekomen (gelukkig). Mijn notitie van die avond: geel fruit in de geur, groene pruimen, vleugje boenwas, kruidig, groene kruiden; gemiddeld in de zuren, iets meer dan bogdanuša (een ander druivenras van Hvar), drogend, amandelbittertje in afdronk.
Wine tour
Om iets meer over de wijnen van het eiland te weten te komen, hadden we een wijntour geboekt. Met een privéchauffeur bezochten we in vier uur drie wijnhuizen: Zlatan Otok in Sveta Nedjelja, Theo Huljić in Jelsa en Duboković net buiten Jelsa.
De tocht naar Zlatan Otok, aan de zuidkant van het eiland, door de beangstigend nauwe tunnel van Pitve en langs de steile hellingen aan de kust, was eerlijk gezegd spannender dan de wijnen (die ook niet allemaal van druiven van het eiland gemaakt waren, maar van druiven van het vasteland): de zilte witte Posip, de stevige rosé Opol, de Plavac Mali Grand Cru 2011 en de Crljenak 2011. We proefden buiten, op het terras van het moderne proeflokaal aan de privé jachthaven van het wijnhuis; de wijnen waren clean en goed gemaakt, maar tevens gladjes en commercieel. Wel erg leerzaam was het proeven van de Plavac Mali naast de Crljenak. Die laatste is elders bekend als Primitivo of Zinfandel, en het druivenras plavac mali is daarvan een kind. De Plavac Mali werd gekenmerkt door veel rood fruit en stevige tannines; de tannines van de Crljenak waren echter nóg heftiger, en het fruit was meer kersig dan dat van Plavac Mali. Beide wijnen waren stevig aan de alcohol, wat te verwachten is op deze warme zuidhellingen. Deze kant van Hvar wordt namelijk gekenmerkt door hellingen die steil naar zee aflopen. De zee weerkaatst het zonlicht bovendien, wat nog extra warmte geeft. Aangezien er bij Zlatan Otok geen wijnstok te zien is – die liggen enkele honderden meters hoger op de helling – stopten we op ons verzoek op de terugweg naar de tunnel bij de bekende Medved-wijngaard. Hier komen de wijnen van Duboković vandaan, het wijnhuis dat we aan het slot van onze tocht bezochten. Een prachtige plek, om niet snel te vergeten. En de plavac mali-druifjes waren al mooi gekleurd (het was half augustus).
Zeldzame wijnen bij Huljić
Het bezoek aan Theo Huljić in Jelsa was wat ons betreft het hoogtepunt van deze tour. We kregen er uitleg van de wijnmaker zelf, al ging dat wat moeizaam, met een medewerkster als tolk. We proefden er diverse spannende wijnen, van druivenrassen die nergens anders ter wereld voorkomen: mekuja, prč, bogdanuša, palarusja. Huljić, een beroemde Kroatische chef met een eigen restaurant in Jelsa, produceert jaarlijks zo’n 10.000 flessen van ongeveer 8.000 stokken. De rassen die hij gebruikt en wijnen die hij maakt, zijn onderdeel van een uitgebreid conserverings- en onderzoeksprogramma op het eiland. Lang niet altijd is er iets bekend over de gevonden druivenrassen, en de wijnen die ervan gemaakt worden zijn experimenteel. Niemand weet namelijk hoe die druivenrassen precies behandeld moeten worden. Neem de witte mekuja: slechts 400 à 500 planten zijn er, en Huljić maakt er pas twee jaar wijn mee. Wij vonden het een bijzonder ervaring dit te mogen proeven.
Bovendien bleek enige weken geleden, in december 2017, dat een fles van de Mekuja 2016 de reis naar Nederland goed had overleefd. Bij een risotto van raapstelen met kaas, een gerecht met subtiele smaken, zocht ik een wat tere, levendige wijn. Ik besloot dat de Mekuja nu wel genoeg tot rust was gekomen, en opende die. En we werden beloond! Een rijk aroma van venkel, witte peper, steenfruit, peer en abrikoos kwam ons tegemoet. In de mond wat vettig, met veel pit, en naast de al genoemde fruittonen ook wat citrus, eerder grapefruit dan citroen. Prachtige zuren, erg elegant, mooi in balans. Hij deed me wel iets aan een Vermentino denken, maar iets subtieler. Echt een wijn waar we blij én stil van werden. Zelden proefde ik een wijn die me zo onmiddellijk weer meenam naar de plek waar ik hem voor het eerst dronk. Een andere fraaie witte wijn tijdens de proeverij bij Huljić was de blend van Bogdanuša en Prč: elegant, met hints van muskaat, abrikoos en perzik en milde zuren. De druiven groeien allemaal rondom Jelsa en ondergingen enige schilweking. Wijnliefhebbers die op Hvar terecht komen moéten hier gewoon langs, ook al doe je niets anders. Van de rode wijnen bij Huljić wil ik graag de Global noemen, een zeer geslaagde blend van Plavac Mali, Merlot en Cabernet Sauvignon. De beide internationale druiven samen met de inheemse vormden een mooi geheel.
Muziek in de kelders van Duboković
De proeverij bij Dubković vond plaats in een sfeervolle vatenkelder, wat wel heel gezellig was, maar minder geschikt voor het aandachtig proeven. Schrijven bij kaarslicht is lastig… Ivo Duboković staat bekend als een belangrijke boutique wijnmaker op het eiland, maar we hebben hem helaas niet ontmoet. De zeven wijnen proefden we onder de leiding van onze privéchauffeur, die hier blijkbaar nauwe banden had. Hij vertelde ons onder andere dat er in de kelders altijd muziek klinkt (het thema van Twin Peaks kwam voorbij), om de wijnen in hun ontwikkeling te begeleiden. Het bedrijf is onder andere bekend van de krachtige Medved-wijnen van plavac mali, van de wijngaarden waar we eerder op de middag een korte stop hadden gemaakt. We begonnen met wit, de Bogdanuša 2013, van een druivenras dat vroeger veel meer aangeplant stond. Onze gids vertelde dat de simpele witte wijnen hiervan als water gedronken werden. Tegenwoordig gebruiken wijnmakers bogdanuša vaak in blends, zoals de mooie Beleca van Tomić (die we op een terras proefden) en in prosek (waarover een andere keer meer). Dubuković geeft zijn Bogdanuša 4 dagen schilweking, wat een boeiend en interessante wijn oplevert.
Van de witte maraština, aka malvasia bianca lunga, maakt Duboković een van zijn bekendste en duurste wijnen, de Moja M. De druiven kregen 8 dagen schilweking en de wijn rijpte 1 jaar in houten vaten. Deze orange wijn heeft tonen van sinaasappel, is soepel ondanks de aanwezige tannines en heeft een prachtige fruitigheid. Een fles ligt thuis nog te wachten op het goede moment… Bij de Plavac Mali-wijnen kregen we ook het verschil tussen het noorden van het eiland en het zuiden te proeven, plus de Medved. Grote verschillen, onder andere vanwege ligging en bodem. Maar de precieze details moeten bij een volgend bezoek nog maar eens nageproefd worden. Wat wel duidelijk werd, is dat de wijnen van de hellingen en de bergen ook hier veel meer complexiteit bieden dan de wijnen waarvan de druiven op de grote vlakte van Hvar groeien, de beroemde Starigrad Plain die al door de Grieken werd gekoloniseerd en bewerkt en die op de Unesco Werelderfgoedlijst staat.
Paradox Wine Bar
Na de spannende ervaringen op Hvar bracht de veerboot ons aan het slot van onze vakantie naar Split, waar we nog een nachtje doorbrachten. Voor ons apéritief op de laatste dag belanden we in Paradox Wine Bar, met een fantastische selectie wijnen uit heel Kroatië, prachtige lokale kazen en mooie charcuterie. Voor wijnliefhebbers die Split aandoen een absoluut walhalla, waar het personeel erg deskundig en behulpzaam is.
Dat Kroatië en vooral Dalmatië zoveel mooie en interessante druivenrassen kende, was een grote en aangename verrassing voor ons. Ik vermoed dat we er nog wel eens terugkomen.
Een Wine Tour boekten we bij Hvar Tours.
