Wijn in de kruisvaardersrijken

Vandaag eindelijk de tentoonstelling over de kruistochten bezocht, in het Catharijneconvent. Ik was bij de opening begin september, maar trof daar een aantal oude bekenden waar ik vervolgens uitgebreid mee bijgekletst heb. De tentoonstelling heb ik toen nauwelijks gezien.
Toen al, bij de opening, viel me wel op dat er zelfs in de kruisvaardersrijken – van Antiochië tot Ascalon – wijnbouw was. Vandaag kwam ik het heel duidelijk op de tentoonstelling tegen: een citaat van kroniekschrijver Fulko van Chartres (1059-1127), deelnemer aan de eerste kruistocht. Hij schrijft: ‘Wij, die eerst Avondlanders waren, zijn Oriëntalen geworden. De één verbouwt wijn, de ander ploegt akkers. Sommigen hebben een Syrische vrouw getrouwd of een Armeense of een gedoopte Saraceense.’ Wat Fulko hiermee wil zeggen is dat de kruisvaarders, die naar het Heilige Land waren gekomen om de heidenen, de Saracenen, te verdrijven, het daar zo naar hun zin kregen, dat ze zich er min of meer permanent begonnen te vestigen. Het verbouwen van wijn kost(e) namelijk tijd, tijd om de druivenstokken te planten en groot te zien worden, zodat je na een aantal jaren de druiven kunt oogsten die wijn zullen opleveren. Wijn ging je niet verbouwen als je van plan was binnenkort naar het Avondland (West-Europa) terug te keren. Wijn ging je verbouwen als het land je beviel, als je voor je levensbehoeften moest gaan zorgen. Want dat was het: een levensbehoefte. Water was niet te veilig om te drinken, frisdranken waren er nog niet. Bier was ten tijde van de kruistochten nog niet gehopt en daarmee smakeloos en zeer beperkt houdbaar. Bovendien had je daar water voor nodig, water dat in het Heilige Land schaars was (en is). Wijn, al dan niet aangelengd met water, moest de dorst lessen. Misschien ontdek ik nog eens meer over de wijnbouw in de middeleeuwen in het huidige Syrië, Libanon of Israël. Of zouden ze er bij Chateau Musar meer van weten?

Wijn kwam ik vervolgens op de tentoonstelling ook nog tegen in een oorkonde uit 1240. De bisschop van Utrecht gaf ridders van de Duitse orde vrijstelling van tol. Zij mochten 100 vaten wijn vrij aanvoeren zonder tol aan hem te betalen. Gezien het belang van tolinkomsten een niet onaanzienlijk privilege! Over het belang van wijn voor de middeleeuwse samenleving, zowel als bron van inkomsten als als levensmiddel, hoop ik binnenkort mijn artikel te gaan schrijven. Verschijnt eind 2007 als alles goed gaat. Wordt vervolgd dus.