Eten in de trein heeft geen onuitwisbare indrukking bij me achtergelaten. Helaas ben ik nog nooit aangeschoven in een restauratiewagen, in ieder geval niet om te dineren aan met linnen gedekte tafels en van zwaar hotelporselein. Als ik met de trein op reis gaan, neem ik meestal mijn eigen boterhammen mee of koop een broodje op het station. Waar ik wel leuke herinneringen aan heb, is wijn in de trein. Een aantal jaar geleden reisde ik per vliegtuig naar Innsbruck, om daar op de trein te stappen naar Bolzano. Met mijn reisgezelschap had ik afgesproken in de restauratiewagen, want daar zou altijd wel plek zijn. En inderdaad, ik kon aanschuiven, en genoot op deze bergroute over de Brennerpas van het prachtige uitzicht én een glas prima witte wijn. Ik meen Grüner Veltliner, maar hou me dat maar ten goede. De combinatie van voorbij glijdend landschap en mooie wijn houdt iets magisch. Een andere fijne wijn-treinherinnering betreft een half flesje sekt. Samen met een vriendin treinde ik vanuit wijnregio Saale-Unstrut via Frankfurt terug naar Nederland. Op het station van Frankfurt sloegen we broodjes en ander lekkers in, plus dat halve flesje sekt. We lieten het ons prima smaken, uit plastic bekers.
Food on the Move
Dat wijn in de trein wel iets meer kan zijn dan deze toch wat karige herinneringen, staat te lezen in het boek Food on the Move. Dining on the Legendary Railway Journeys of the World. In negen bijdragen van verschillende auteurs reizen we door alle continenten, met beroemde treinen als de Transsiberië Expres, de Santa Fe Super Chief, de Darjeeling Himalayan Line of de Japanse Shinkansen. Centraal staat telkens het eten en drinken in deze lange-afstandstreinen, vooral in historisch perspectief.
Boeiend is te lezen over de verschillende manieren waarop de verzorging met eten en drinken aangepakt werd. Zo had de Amerikaanse Santa Fe-lijn lang beroemde restauraties op de stations De serveersters die er werkten werden bekend als de Harvey Girls. In India was het ondenkbaar dat de treinen restauratiewagens hadden: te ingewikkeld vanwege het kastesysteem. Je kon niet zomaar met iedereen in een ruimte in het openbaar zitten eten…. De Transsiberië Express staat weer bekend om zijn vele particuliere verkopers die hun waren op de stations komen aanbieden. Een reis met deze beroemde trein werd (en wordt) zo een kennismaking met de streekspecialiteiten van Rusland.
Oriënt Express
De mooiste bijdrage vindt ik echter die van de Nederlander Arjan den Boer. Zijn specialisme is de Oriënt Express, waarover hij zelf enige jaren geleden een prachtige app lanceerde. (En die later weer de inspiratie vormde voor mijn eigen app Nederlanders en wijn). De afbeeldingen in zijn verhaal zijn de mooiste uit het boek, én in zijn verhaal komt de meeste wijn in voor.
In die Oriënt Express, daar had ik wel eens mee naar het oosten willen reizen. Eten en drinken was er tot de Tweede Wereldoorlog van hoge kwaliteit. Uiteraard wel alleen voor degenen die het zich konden veroorloven. Den Boer haalt een citaat aan uit Le Figaro van 1883, waarin gemeld wordt dat aan boord ‘de beroemdste jaargangen van de Moezel, de Rijn en uit Hongarije en Roemenië’ geschonken worden. Een afgebeelde prijslijst (zie onderaan dit artikel) uit 1887 somt diverse rijnwijnen op, naast Hongaarse en Oostenrijkse wijnen, bordeaux, port, sherry, champagne en nog diverse likeuren. Let ook op het ontbijt: daar werd geen wijn bij geserveerd…
Opvallend is dat er in Oriënt Express wijnen werden geschonken van de landen waar de trein doorheen trok, niet alleen internationaal beroemde bordeaux of champagne. Datzelfde komt voor in meer treinen: in de Australische Ghan schijnen de beste Australische wijnen geschonken te worden, lees ik in een andere bijdrage, en de Santa Fe Super Chief serveert Californische wijnen.
Locale cuisine
Food on the Move biedt niet alleen een paar middagen lekker wegdromen en lezen over verre landen en culinaire geneugten, maar ook tientallen recepten. Zo kunnen we de Mascarpone Mousse met Marsala maken uit de Venice-Simplon-Orient-Express, of de erwtensoep die chef Joseph Plante in 1946 ontwikkelde voor de gasten van de Canadian Pacific Railway. Dit laatste recept was geënt op oude recepten van de oorspronkelijk Franse inwoners van Quebec, de habitants. Net als op veel andere treinroutes blijkt deze Canadese lange-afstandstrein een uitgelezen kans te bieden lokale cuisine te ervaren. Locale cuisine, weggespoeld met locale wijnen.
Flying Scotsman
Om af te sluiten, het enige drankrecept dat in het boek voorkomt. Barman Harry Craddock van het Savoy Hotel in London maakte het in 1928, ter gelegenheid van de eerste non-stop run van de Flying Scotsman, van Londen naar Edinburgh. De cocktail was zo succesvol dat deze trein in 1932 zelfs een eigen cocktailbar kreeg.
60 ml blend Scotch whisky
60 ml zoete vermouth
1 ½ tl suikersiroop
1 tl Angostura bitter
schijfje citroen
Giet de vloeibare ingrediënten over ijs in een coctailshaker. Schudt goed, en zeef boven een gekoeld cocktailglas. Serveren met het citroenschijfje.
Food on the Move. Dining on the Legendary Railway Journeys of the World, ed. Sharon Hudgins, Reaktion Books, London 2019, isbn 978 1 78914 007 1, prijs € 23,99
