Wijn uit de Maasvallei: een bezoek aan Château Bon Baron

De Maasvallei is in trek bij wijnstokken! De Belgische krant De Standaard meldde vorige week dat bij wijnbouwer Karel Henckens van wijngoed Aldeneyck in Maaseik dit voorjaar 3700 stokken chardonnay de grond in gingen, voor Maaslandse bubbels. Aldeneyck ligt niet ver van Maastricht, en diverse Nederlandse en Belgische wijngaarden zijn hier aangeplant in en om de vallei van de Maas.

Een stuk zuidelijker langs de rivier, tussen Profondeville en Dinant, in de Belgische Ardennen,  staat eveneens al enige jaren een groeiend aantal wijnstokken. Dit stuk van de Maasvallei valt onder de Belgische herkomstbenaming Côtes de Sambre et Meuse, ingesteld op 27 mei 2004. In de hele appellation zijn zo’n 30 wijnmakers actief (stand 2009, uit het boek Belgische wijngaarden). Een zeer recente aanplant is de 14 hectare van Château Bon Baron, net voor je vanuit het noorden de vestingstad Dinant in rijdt, op de oostelijke oever van de rivier. Aangeplant op deze wijngaard Divo Nanto, die vanaf de weg een absolute eye catcher is, staat een groot aantal verschillende druivenrassen, zowel klassieke internationale als nieuwe Duitse kruisingen. Aan resistente rassen als solaris, johanniter en regent doen ze niet op Bon Baron, wel aan acolon (een kruising tussen dornfelder en blaufränkisch), müller thurgau of cabernet dorsa (cabernet sauvignon x dornfelder). De plantjes komen momenteel nauwelijks boven de bodembedekking uit, maar dat zal snel veranderen.

Schuin tegenover de wijngaard Divo Nanto, op de andere oever van de Maas, ligt Bouvignes, oftewel Bout de Vignes, een naam die ‘het eind van de wijngaarden’ betekent.  In de middeleeuwen zagen de hellingen rond Dinant namelijk groen van de wijnstokken, niet van de bomen! In dat wijnverleden van de streek zijn de eigenaren van Château Bon Baron, het Nederlandse echtpaar Jeanette en Pjotr, zeer geïnteresseerd. Zozeer zelfs dat ze in toeristenstadje Dinant een vervallen achttiende-eeuwse kerk hebben gekocht waar ze niet alleen een proeflokaal in willen vestigen, maar waar ook een permanente tentoonstelling over de wijngeschiedenis van de Maasvallei zal komen. Vooral kloosters bezaten in de Maasvallei wijngaarden: de abdij van Gembloers bijvoorbeeld ontving in de tiende eeuw van bisschop Notger van Luik een wijngaard in de omgeving van Namen. Vanaf de zestiende eeuw verdween de wijnbouw langzamerhand: alleen rond Hoei hielden wijngaarden het uit  tot in de twintigste eeuw.

Bed and Breakfast
Jeanette en Pjotr zijn sinds een jaar of zes fulltime bezig met hun Waalse wijngaarden. Ze besloten op een goed moment, toen de zonen oud genoeg waren, Nederland definitief voor de Ardennen te verruilen. Oorspronkelijk stond de opening van een bed-and-breakfast in hun vroeg-twintigste-eeuwse landhuis in Lustin gepland, maar al snel besloten ze dat plan te laten voor wat het was. Vóór het sprookjesachtige huis hadden ze namelijk als liefhebberij een wijngaard aangeplant. Leuk voor de gasten, zo was het idee. Maar die wijngaard, waar op de vruchtbare kalkrijke bodem de rassen chardonnay, auxerrois, müller-thurgau en pinot gris staan, naast pinot noir, cabernet dorsa en acolon, werkte verslavend. De wijnen vonden al snel hun weg naar de lokale horeca en het wijnmaken beviel zo goed dat meer wijngaardpercelen werden aangekocht. Op de terrassen van Valburnot, onder het wakend oog van de maagd Maria, werd een wijngaard aangelegd met voornamelijk pinot noir. De terrassen liggen pal op het zuiden en bestaan uit zeer oud gesteente, onder andere zandsteen en leisteen. Op een andere wijngaard, St. Heribert,  aan de rand van Profondeville, staat pinot noir précoce, wat ze in Duitsland frühburgunder noemen. De arme, dichte bodem, bestaand uit zandsteen en kwartsiet met leisteen, is er bijzonder geschikt voor; door de bijna permanente wind drogen de stokken bovendien snel op en krijgen ziekten geen kans.

Divo Nanto en een vierkantshoeve
De aankoop van Divo Nanto vorig jaar – waar Jeanette al eerder over berichtte – betekende in één klap 14 hectare erbij: een forse investering, zowel in tijd als in geld. Maar nog was de uitbreidingsdrift niet geblust: een prachtige, nu nog verwaarloosde maar straks opgeknapte zeventiende-eeuwse vierkantshoeve hoog op de Maashelling werd aangekocht, en deze hoeve zal over enige tijd het kloppend hart van Bon Baron worden. In de immense schuren met hun historische houten kapconstructies is ruim plaats voor de roestvrijstalen tanks, barriques, persen en andere apparatuur die nu nog opgepropt in twee garageboxen in Lustin staan. Vinificatie en lagering zullen op de hoeve gaan gebeuren, en bovendien komt er op de helling boven de boerderij nóg een nieuwe wijngaard. Jeanette verheugt zich erop dat ze dan zeer dicht bij haar gekoesterde stokken op Divo Nanto komt te wonen, waar ze zich momenteel  ’s nachts grote zorgen over maakt. Het stelen of vernietigen van jonge stokken is geen uitzondering in de Maasvallei.

Proeflokaal
En als je nu dacht dat met een landhuis, een kerk en een hoeve de bouwplannen van Jeanette en Pjotr uitgewoed waren, dan heb je het mis. Langs de Maas, aan de rand van Divo Nanto en tegenover het al genoemde Bouvignes, staat een proeflokaal gepland waar rondvaartboten uit Dinant kunnen aanleggen en ook passerende automobilisten even kunnen stoppen om wijn te proeven. De ganzen die nu nog vrij spel hebben aan de Maasoever zullen dan hun heil elders moeten gaan zoeken.

Veelbelovende reeks wijnen
Vanwege al die bouwplannen zou je bijna over het hoofd zien dat het uiteindelijk allemaal om de wijnen draait. Ook daar zijn Jeanette en Pjotr zich goed van bewust, en de tanks, persen en andere apparatuur in de vinificatieruimte laten weinig te wensen over. Hun filosofie: om goede wijn te maken heb je ook uitstekende grondstoffen én uitstekend materiaal nodig. De kelder staat dan ook vol met nieuwe, temperatuur-gecontroleerde roestvrijstalen tanks, een bottelmachine, een hydraulische pers en nog veel meer.

In de wijngaard wordt zo biologisch mogelijk gewerkt, in de kelder ook. Voor de wijngaard is een ‘ecorol’ aangeschaft, om het (on)kruid tussen de rijen plat te walsen. Verder zijn er geen onnodige chemische toevoegingen aan de wijn, er is geen overdreven filtering en alleen de hoogstnoodzakelijke hoeveelheid sulfiet voor stabilisatie wordt gebruikt.  Met natuurlijke gisten kan nog niet gewerkt worden, omdat die niet rondhangen in hun kelders. Maar wie weet wat de toekomst brengt!

Diversiteit
De grote diversiteit aan wijnen viel me op. Pjotr verklaarde die als volgt. “We zijn nog maar relatief kort bezig, en we willen zoveel mogelijk klanten en smaken bedienen. Daarom maken we wijnen van diverse druivenrassen en in diverse stijlen. Droog, halfdroog en wat zoeter. Voor ieder is er zo wat wils.”

Over het algemeen zijn de wijnen van Bon Baron zeer veelbelovend. Ik proefde in Lustin een mooie reeks, en heb me door de kwaliteit aangenaam laten verrassen. Van de frisse, strakke Auxerrois tot de volle, op hout gerijpte Pinot Gris, en van de fruitige, evenwichtige Acolon tot de mineralige en zuivere Chardonnay (mijn favoriet). De wijnen hebben prijzen gewonnen in België en daarbuiten, en zijn regelmatig aanwezig op allerhande proeverijen (binnenkort op de Northern Wine Fair, waarover spoedig meer). Vooralsnog richt Bon Baron zich vooral op de lokale horeca, en ook dat met mate, aangezien de geproduceerde hoeveelheden nog geen grotere contracten toestaan. Bij restaurant Jardin d’En Bas in Hun (Anhée), waar we lunchten, hadden ze in ieder geval de weg naar dit wijndomein al gevonden: een groot deel van het assortiment stond op de kaart!

Algemeen kenmerk van de wijnen van Bon Baron: zuiverheid en verteerbaarheid. Geen zware blockbusters, maar ook geen vederlichte niemendalletjes. Verrassende en smakelijk wijnen uit een vrij noordelijk wijngebied, die bewijzen dat het echt kan, in het noorden van Europa. Zolang je maar gaat voor de hoogste kwaliteit. En dat lukt absoluut in Lustin, bij Château Bon Baron. Ik voorspel dat we nog meer gaan horen van deze Waals-Nederlandse onderneming.

Met dank aan Ariane de Nooijer voor foto’s 2 en 3.