En ineens doken overal de berichten op: ‘Oudste Franse wijn ontdekt: 500 voor Christus was een goed wijnjaar’ in de digitale Volkskrant bijvoorbeeld. Of in de papieren versie, iets simpeler verwoord: ‘Eerste Franse wijn 500 voor Chr.’
Veel van die berichten missen de nuance en bevatten soms gewoon fouten. Een beetje verder klikken en lezen levert vaak gedegener informatie op. Onder aan dit artikel tref je de links naar betrouwbaarder informatie, onder andere uit Nature. En diegenen die de bron van alle ophef willen lezen: laat het me even weten, en ik stuur je de pdf toe.
Amforen
Wat is er dan precies ontdekt, daar in Frankrijk? Want dat Frankrijk niet de bakermat van de wijncultuur is, dat wisten we allang. De wijnbouw heeft zijn oorsprong circa 8000 jaar geleden in het Midden-Oosten, en zeevarende en handelende volken als de Feniciërs en de Grieken hebben die wijnbouw verspreid over de landen rond de Middellandse Zee. Voor Frankrijk werd altijd aangenomen dat de Grieken daarvoor verantwoordelijk waren; zij stichtten rond 600 voor Chr. de kolonie Massilia (het huidige Marseille); er zijn daar enorme hoeveelheden amforen aangetroffen die geïnterpreteerd zijn als bestemd voor de wijnexport. Echte bewijzen voor die vroege wijnbouw en/of wijnproductie waren echter nog niet gevonden.
Residu van wijnsteenzuur
Ook bij het oude Lattara, niet ver van Montpellier, zijn in de loop der jaren bij diverse opgravingen amforen gevonden. Een team Amerikaanse onderzoekers onder leiding van Patrick McGovern, bekend van zijn onderzoek naar de oorsprong van wijn en ook wel de Indiana Jones van de oude wijnen en bieren genoemd, heeft die amforen recent aan een nader onderzoek onderworpen. Het residu op de aardewerken resten is met zekerheid toe te schrijven aan wijn, aangezien dankzij diverse chemische tests wijnsteenzuur is gevonden. En wijnsteenzuur komt hoofdzakelijk in druiven voor. Het team van McGovern publiceerde de resultaten deze week in een artikel getiteld Beginning of viniculture in France.
De archeologen hebben daarnaast vastgesteld dat de amforen uit het midden van Italië, uit Etrurië (ruwweg het huidige Umbrië, Latium en Toscane) afkomstig waren. Naar alle waarschijnlijkheid waren het daarom de Etrusken die de Kelten van het zuiden van Frankrijk lieten kennismaken met wijn van de gedomesticeerde druif. ‘De aardewerken kruiken zijn gevonden in de ruïnes van Lattara, niet ver van Montpellier aan de Franse zuidkust. Ze dateren uit ongeveer 500 voor Christus en hebben een vorm die typisch is voor de Etruskische cultuur, die toen bloeide in Italië. Je mag er van uitgaan dat de Etrusken ze indertijd per schip naar Frankrijk hebben geëxporteerd’, aldus één artikel.
Wijnpers
Bij diezelfde opgravingen in Lattara is ook een stenen object gevonden dat geïdentificeerd is als pers en gedateerd op circa 400 voor Chr. Het object vertoont grote overeenkomsten met een object op een afbeelding op een Griekse vaas gevonden in Etrurië, uit circa 600-500 voor Chr. (Zie de eerste afbeelding bij dit artikel.) De geleerden waren er echter niet zeker van of die gevonden kalkstenen pers voor wijn of olijfolie werd gebruikt. Met de vondst van talloze druivenpitten in de buurt van de pers is het inmiddels aannemelijker geworden dat dat object inderdaad een wijnpers was. Hiermee is het maken van wijn in Frankrijk in ieder geval vanaf 400 voor Christus aangetoond.
Het werkelijke belang van het onderzoek en het artikel wordt door McGovern et al. als volgt samengevat: ‘The real issue, however, is not whether Lattara, Massalia, or another French site proves to have the earliest evidence for local wine production. According to the Lattara evidence presented here, we can now state that local winemaking was in place in Mediterranean France by at least the fifth century B.C., and that the groundwork for this crucial development was preceded by a trade in wine amphoras coming from Etruria where local winemaking was already well-established.’
Lees vooral ook het artikel in Nature:
Chemical forensics confirm French wine had early roots
Het oorspronkelijk artikel is hier te vinden:
Beginning of viniculture in France
