Mijn vraag over het glas in de soepkommen op een 18e-eeuws schilderij heeft leuke reacties opgeleverd, onder andere via Twitter. Van Astrid kreeg ik deze fraaie foto’s opgestuurd van een glazenkoeler uit het begin van de 19e eeuw (rond 1810), afkomstig uit Engeland. Grappig hè, in een tijd zonder elektrische ijskasten goot je dus een schaaltje vol ijskoud water (of stukjes ijs, uit de ijskelder op het landgoed) en koelde daarin je glazen. Voor de flessen waren er overigens ook koelers! Daarvan leg ik een database aan van alle schilderijen waarop ik ze tegenkom.
Maar deze glazenkoelers kende ik nog niet. Het zit er dik in dat die soepkommen van een week geleden dus ook als koeler dienden!
N.B. Ik lees een uurtje later in La Cave de Josephine, over de wijnkelders van keizerin Josephine, echtgenote van Napoleon. Deze prachtige catalogus bevat afbeeldingen van diverse glazenkoelers én flessenkoelers. Een van de glazenkoelers is een rond bakje precies groot genoeg voor één glas. Het lijkt wel wat op de soepkommetjes op het schilderij van Jean-Francois de Troy!
Lizet Kruyff zegt
Dat zou heel goed kunnen, zo'n kommetje om je glas te koelen. Wel opvallend dat je dat kennelijk telkens tussendoor herhaalde als je glas leeg was? Ik heb andere glazenkoelers onlangs ook op een schilderij gezien, wsch. Lancret of Troy, als ik er weer langskom meld ik het.
Opmerkelijk is dat deze gewoonte kennelijk toch vrij snel uit de mode is geraakt. Kostte misschien wat veel kristal?
Lizet Kruyff zegt
Zegt JP Glerum: Wijnkoelers zijn er al vanaf de middeleeuwen, maar vanaf de 18e eeuw werden grote exemplaren van zilveren naast de tafel geplaatst om daarin de wijn te koelen. Porseleinen, aardewerken en zilveren wijnkoelers voor één of twee flessen kregen een plaats op tafel. Sinds circa 1700 werden ook glazen gekoeld, in zogenaamde 'monteith' een ovaal zilveren, porseleinen of aardwerken koelvat met twee grepen en een rand met cirkelvormige inkepingen waarin de voeten van de glazen gehangen werden in ijsgekoeld water. De benaming van deze glazenkoeler komt van een Schots edelman, wiens mantel van een zoom met inkepingen voorzien was.
Zegt dus niets over de individuele kommetjes.
Mariëlla zegt
Die individuele kommen staan dus wel in La Cave de Josephine. Ik scan binnenkort wel een afbeelding.
Lizet Kruyff zegt
En de Monteith werd al snel gebruikt als punchkom…. Ben benieuwd naar jouw scan. Fascinerende materie.