In 2014 bezocht ik samen met een groep andere wijnliefhebbers en met José Vouillamoz, mede-auteur van Wine Grapes, wijngaarden en wijnhuizen in Valais. Een van de bezoeken was aan Chanton Weine in Visp. Sinds ik daar Gwäss leerde kennen, een zeer oud druivenras, zon ik op mogelijkheden de wijn naar Nederland te halen. Deze lente is het zover: Gwäss is tijdelijk beschikbaar bij Wijnverleden!
Gwäss, of Gouais Blanc, is ouder van meer dan 81 kinderen, een zeer productief druivenras. Als de ‘Casanova onder de druiven’ is hij dan ook wel beschreven. Het druivenras Gouais Blanc is een van de oudste en productiefste van West-Europa en komt voor in de stamboom van mening gewaardeerde hedendaagse druif. Chardonnay bijvoorbeeld, of Gamay, of Riesling, Furmint. Soms is Pinot de andere ouder, soms is de tweede ouder niet bekend.
Over de afkomst van Gouais zelf doen veel verhalen de ronde. Zo zou hij uit het oosten komen: een andere term voor Gouais is namelijk Heunisch, en dat zou verwijzen naar de Hunnen. En die kwamen tenslotte uit het oosten… Veel waarschijnlijker is echter een oorsprong ergens in het noorden en oosten van Frankrijk, aangezien daar ook de meeste nakomelingen te vinden zijn. Ondanks die rijke nakomelingschap staat Gouais (Frans) of Heunisch (Duits) niet als kwaliteitsdruif bekend. In de middeleeuwen stonden de vini franconicum, de Frankische en goede wijnen, tegenover de vini hunicum, de minderwaardige. ‘Heunisch’ werd ook wel gebruikt als aanduiding voor álle wijnen van slechte kwaliteit, ongeacht het druivenras waar de wijn van gemaakt was. Een van de oudste vermeldingen van de term ‘Heunisch’ geeft tevens een stevig oordeel. Het Kreutterbuch van Hieronymus Bock uit 1539 meldt: ‘de grote Hynsch druiven, die bekend staan om hun snelle groei, worden door sommigen schijt-druiven genoemd’. In een andere editie van dit Kruidenboek (waaruit de afbeelding afkomstig is) wordt hynsch de ‘gemeenste’ (meest voorkomende) druif van al genoemd.
In 1540 komt Gouais als ‘gewess’ voor in een document uit Valais (Wallis) in Zwitserland. Tegenwoordig is dit een van de weinige gebieden waar Gouais, als Gwäss, nog aangeplant staat én waar er wijn van gemaakt wordt. Want door de eeuwen heen is Gouais zo goed als uitgestorven. Het druivenras werd op veel plaatsen verboden, onder andere al in 1598. Bovendien werd aan ‘goede’ druivenrassen de beste wijngaard-percelen gegeven, terwijl voor de vini hunicum alleen de slechtste plekjes overbleven. Ook dat hielp de instandhouding niet.
Gelukkig is het met Gouais net zo als met veel andere ‘minderwaardige’ druiven: in de handen van een goede wijnmaker kunnen er verrassend mooie resultaten uitkomen. Josef-Marie Chanton en zijn zoon Mario zijn twee van dergelijke wijnmakers. In het Zwitserse Visp, in Valais, leggen zij zich toe op het in stand houden van een uitzonderlijke reeks aan zeldzame druivenrassen, waaronder Gwäss. Josef-Marie begon met Gwäss in 1984, nadat hij eerder het nog zeldzamer ras Lafnetscha had aangeplant. De opbrengsten van Gwäss moeten wel stevig worden teruggebracht, anders ontstaat een zure dorstlesser zonder verdere kwaliteiten. In de handen van Mario Chanton is Gwäss echter een heerlijke begeleider van mosselen, salades en zelfs gekruide Chinese gerechten. Of natuurlijk van een traditioneel en historisch Walliser gerecht, de Cholera.
Maak nu kennis met deze bijna uitgestorven druif
Als eerste seizoenspecial presenteert Wijnverleden de Gwäss 2015 van Chanton. De wijn is beschikbaar van 1 maart tot het eind van de lente. Prijs per fles is € 35,00 incl. BTW.
Bron voor informatie over Gouais Blanc: Wine Grapes, door Jancis Robinson, Julia Harding en José Vouillamoz.
