Nederlanders hebben een lange geschiedenis met sherry, misschien wel net zo lang als de Engelsen. Een van de spannendste en meest mysterieuze verhalen is die rondom de naamgever van een van de bekendste druivenrassen die gebruikt worden voor sherry, pedro ximenez. Volgens de Engelse auteur Julian Jeffs betreft de legende een soldaat in dienst van keizer Karel V, Peter Siemens, die rondom Castilleja de la Cuesta, net buiten Sevilla, kwam herstellen van de oorlogen in het noorden en daar een druivenras aanplantte dat hij van de Rijn had meegenomen. In kringen van historici die de wijnhandelsgeschiedenis van Rotterdam bestudeerden, leefde voor de Tweede Wereldoorlog een net even andere versie van het verhaal. Een koopman uit Rotterdam, Pieter Simonsz., zou rond 1600 rondgereisd hebben in Spanje en bij Guadalcazar, net onder Cordoba, druiven hebben aangeplant die hij had meegenomen uit het Rijnland. (Een speurtocht naar de oorsprong van dit verhaal heeft me tot op heden niets opgeleverd.)
In beide gevallen zouden de geplante druiven bekend zijn komen te staan als de druiven van Pieter Simonsz., ofwel in het Spaans Pedro Ximenez. Vooral de herkomst uit het Rijnland bleek een hardnekkig verhaal. Het vindt waarschijnlijk zijn oorsprong in het werk van wetenschapper Philip Jacob Sachs von Lewenheim, die in zijn boek Ampelographia uit 1661 verhaalt over een druif Petri Simonis, die zich in Spanje goed aangepast had aan de plaatselijke omstandigheden. Inmiddels is door modern DNA-onderzoek vast komen te staan dat de druif pedro ximenez geen enkele verwantschap heeft met welke druif uit het noorden van Europa dan ook. Dus dat Rijnland kunnen we wel vergeten.
Wel is het opvallend dat de wijn die aangeduid wordt met Pedro Ximenez (PX) al voorkomt in oude Nederlandse bronnen. Een prijslijst uit 1609 van wijnen die op de Amsterdamse markt geveild werden, meldt Pieter Cemeynes nieu. En in 1628 komt Pieters semeijnen voor als de allerbeste wijn in de kelder van een Rotterdamse wijnkoper. In allerhande andere bronnen uit deze tijd komt de wijn terug, meestal in verband met andere wijnen uit het uiterste zuiden van Spanje zoals de Syrese secken (seck uit Jerez). Spellingsvarianten zijn Pietersemeynse, Piere Semeines etc… Het lijkt erop dat ‘onze’ vermelding uit 1609 in ieder geval ouder is dat de oudste Spaanse vermelding, uit 1618 (vermeld in Wine Grapes van Jancis Robinson e.a.): ‘una bota de Pedro Ximenez de Malaga’ . (Ook rond Malaga stond en staat pedro ximenez aangeplant.)
We zullen waarschijnlijk nooit weten hoe het nu zat. Was het echt een herstellende soldaat uit de zestiende eeuw? Of misschien die koopman uit Holland uit de zeventiende? Of kreeg de bekende zoete sherry om heel andere redenen zijn naam? Het blijft een spannend mysterie.
Update november 2022
Dit verhaal maakt onderdeel uit van een van de hoofdstukken in Wijnkronieken. Twintig eeuwen Nederlanders en wijn. Dit boek bevat verhalen over de lange relatie die Nederlanders met wijn hebben, van de Romeinen tot nu. Het boek is rijk geïllustreerd en per hoofdstuk wordt een moderne wijn gesuggereerd die past bij het historische verhaal. Je vindt Wijnkronieken in de boekhandel, of kunt het boek bestellen door een mailtje aan mij te sturen. De prijs is € 16,50.