Vijf jaar geleden bezocht ik Turkije en maakte tijdens de vijfde European Wine Bloggers Conference (EWBC) in Izmir kennis met de wijnen van het land. Het thema was dat jaar Source, Bron, aangezien Turkije een van de landen is waar de wieg van de wijnbouw heeft gestaan. Het land telt in de 21ste eeuw zeker 1500 bekende inheemse druivenrassen, waarvan vele nog nauwelijks getest zijn op hun mogelijkheden voor de wijnindustrie. Dat onderzoek is als het goed is nog altijd gaande. Als het goed is… want sinds die conferentie in 2012 is er het een en ander veranderd in Turkije. Anno 2017 een conferentie organiseren waar honderden wijnjournalisten en bloggers op af komen is waarschijnlijk niet meer mogelijk. Wijn en alcohol zijn door de regering eigenlijk praktisch gesproken in de ban gedaan. Wijnproducenten mogen geen reclame maken, belastingen op alcohol zijn hoog (meer dan 40%) en er was ook sprake van een verbod van barretjes en restaurants met alcohol in de buurt van moskeeën. Dat neemt echter niet weg dat er nog steeds wijnbedrijven bestaan in Turkije. Zij richten zich vooral op de export; hoewel er wel Turken zijn die wijn drinken, bijvoorbeeld in de grote steden Istanbul en Izmir, zijn dat er erg weinig. En ook het toerisme biedt minder afzetmogelijkheid dan vroeger.
7.000 jaar wijngeschiedenis
De huidige wijnbedrijven zijn overigens niet van gisteren op vandaag ontstaan. De eerste sporen van wijnbouw en wijnbereiding zijn te vinden in het oosten van het land, in Anatolië en dateren van 7.000 jaar geleden. Duizenden jaar lang speelde wijn een belangrijke rol in het leven van de volken die daar woonden. Lees er de boeken van Patrick McGovern maar eens op na. Zelfs na het invoeren van de islam bleef de wijnproductie bestaan; deze was vooral in handen van christenen, onder andere Grieken en Armenen. Onder de Ottomanen werd het produceren en drinken van wijn regelmatig verboden, maar om economische redenen hielden die verboden zelden lang stand. Net als elders in de wereld werd ook hier de schatkist goed gevuld dankzij accijnzen en belastingen op wijn. Na 1850 begon de wijnproductie weer te stijgen, onder andere door een tolerantere houding ten opzichte van de drank. Tegelijkertijd werden de Europese wijngaarden verwoest door de druifluis, phylloxera vastatrix, en stortte de wijnproductie in Europa zo goed als volledig in. Het Ottomaanse rijk speelde hier praktisch op in en de wijnexport steeg naar ruim 340 miljoen liter per jaar. In de eerste decennia van de 20ste eeuw werd de wijnproductie vooral in het westen van Turkije echter hard getroffen door diverse oorlogen. Bovendien kreeg een stad als Smyrna (nu Izmir), dé uitvoerhaven voor grote delen van de Levant, het zwaar te verduren, met onder andere een aardbeving, een enorme brand en deportatie van grote delen van haar bevolking.
Onder het bewind van Atatürk kreeg de wijnbouw een nieuwe impuls. Om de wijnproductie te beschermen wees de overheid diverse herkomstgebieden in Turkije aan en ontvingen wijnproducenten ondersteuning in geld en technische knowhow. Rond 1950 werd het door de overheid toegestaan om Franse druivenrassen te gebruiken. Door de politieke veranderingen en het opheffen van de gecontroleerde wijnstreken daalde de kwaliteit van de wijnen echter snel. Pas in de late jaren tachtig van de 20ste eeuw ontstond door de opkomende toeristische sector opnieuw vraag naar kwaliteitswijnen. Dit was voor diverse Turkse wijnhuizen reden om flink te investeren in de nieuwste technologieën en het planten van druivenrassen die voldeden aan de internationale kwaliteitsnormen. Door de daling van toerisme en de politieke veranderingen in het land staat de wijnbouw in de 21ste eeuw echter dus opnieuw voor een uitdaging.
Arkas
Een van de producenten die die uitdaging nog steeds aangaat is LA Winery, eigendom van de steenrijke reder en zakenman Lucien Arkas. Het bedrijf Arkas was in 2012 hoofdsponsor van de EWBC; Lucien Arkas zelf sprak tijdens het slotdiner en we dronken zijn Mon Rève Chardonnay/Chenin Blanc 2010 en de Passito 2010. Bovendien bezocht een deel van de aanwezigen, waaronder ik, het Arkas Art Center, waar we de prachtige foto’s van Ahmet Ertuğ zagen en onder andere kennismaakten met wijnen van LA Winery. Vooral aan die fototentoonstelling denk ik nog met veel plezier terug. Aan de wijnen heb ik toentertijd eerlijk gezegd iets minder aandacht geschonken, aangezien mijn focus tijdens de conferentie en het daaropvolgende bezoek aan Cappadocië bij de inheemse druivenrassen lag. Wel vond ik ze toen al uitstekend.
De Turkse Wijnkelder
Onlangs kwam LA Winery echter weer op mijn pad, dankzij een uitnodiging die ik van De Turkse Wijnkelder kreeg. En deze hernieuwde kennismaking bleek zeer aangenaam. Tijdens een informele proeverij in Leiden, begeleid door overheerlijke huisgemaakte Turkse hapjes, passeerden de wijnen van Lucien Arkas de revue, van de vrolijke witte Idol van ugni blanc en chardonnay tot de krachtige rode wijnen Antre en Consensus. Beide rode wijnen zijn blends: de eerste van öküzgözü en boğazkere, de tweede van shiraz, cabernet sauvignon en merlot. Wat mij betreft was de Antre de beste van de twee, en bovendien zelfs de ster van de avond. Maar daar kan mijn voorkeur voor authenticiteit natuurlijk een rol in spelen. De Consensus was zeker ook een prachtige wijn, en al met al vond ik die avond de blends eigenlijk de betere wijnen. Ze hadden meer spanning, waren complexer. Zo was er ook de Mon Rêve Chardonnay/Chenin Blanc, een Smyrna Sauvignon Blanc/Trebbiano en een Smyrna Rosé Grenache/Syrah. Allemaal prima wijnen, goed gemaakt, vaak kruidig en zuiver, maar wel wat hoog aan de alcohol. Zeker niet te versmaden bij een pittige en smaakvolle Turkse maaltijd. Sowieso was het opvallend om te constateren hoe goed deze wijnen van internationale druivenrassen combineerden bij de Turkse hapjes die op tafel stonden.
Europese druivenrassen
Voor Lucien Arkas was het in ieder geval een bewuste keuze om te gaan werken met Europese variëteiten. Zoals het in het conferentieboek van 2012 staat: LA Winery werd in 2010 door Arkas opgericht om in het Egeïsche gebied wijnen van wereldklasse te maken! Daartoe kocht hij een reeds bestaand huis op, Idol Wines in Torbalı, niet ver van het beroemde Efese aan de Egeïsche Zee. Arkas investeerde vervolgens in vernieuwing van de wijnkelder en de wijngaarden. In totaal omvat LA Winery nu zo’n 115 hectare, de grootste aaneengesloten wijngaard van Turkije.
Er wordt volledig biologisch gewerkt en de meeste wijnen bezitten het Ecocert-certificaat. Hoewel er inmiddels dus een wijn van inheemse druivenrassen is, is de overgrote meerderheid van de wijnen samengesteld uit Franse, Spaanse of Italiaanse rassen. De oenoloog van dienst is bovendien een Italiaan. Ik vroeg Eliëtte Yilmaz-Bos, samen met haar man Seçkin eigenaar van De Turkse Wijnkelder, waarom zij werkten met een huis dat hoofdzakelijk wijnen van internationale druivenrassen produceert. ‘Omdat het voor Nederlandse wijndrinkers al spannend genoeg is dat de wijnen uit Turkije komen,’ was het antwoord. Als het ook nog eens zou gaan om wijnen van onuitsprekelijke druivenrassen – öküzgözü, boğazkere …- en minder bekende smaakprofielen, maakt dat het voor hen veel lastiger de wijnen geaccepteerd te krijgen. Daar zit zeker wat in. Kwalitatief zijn de wijnen in ieder geval goed, en De Turkse Wijnkelder gaat er de komende tijd stevig mee aan de slag. Als zij dat met evenveel enthousiasme en gastvrijheid blijven doen als op de proeverij die ik bijwoonde, dan komt het wel goed met die acceptatie van de wijnen van Lucien Arkas. Zelf blijf ik een voorstander van de inheemse druiven. Mijn hoop is dan ook dat De Turkse Wijnkelder over niet al te lange tijd een Turks wijnhuis vindt dat wijnen van emir, narince, kalecik karası, öküzgözü of boğazkere maakt! Dat zou een goede aanvulling zijn.
Meer lezen over wijn en wijnbouw in Turkije?
