Van de voet van de Dolomieten tot de zee, de invloed van de stadsstaat Venetië reikte eeuwenlang tot heel ver het vasteland van Noord-Italië in. Om nog maar te zwijgen van het overzeese territorium, maar daar gaat het vandaag niet over. Hoewel de handelsstad dure en zoete wijnen van ver haalde, zowel voor eigen consumptie als voor de verkoop naar westelijker oorden, was er ook behoefte aan ‘gewone’ wijnen, voor dagelijkse consumptie, door rijk en minder rijk. Vanaf de vijftiende eeuw begon de stad daarom de wijnbouw actief te promoten en zorgde ze ervoor bezittingen in het achterland te krijgen waar wijngaarden konden gedijen. Moderne wijngebieden als de Colli Euganei of de Veneto grijpen graag terug op die geschiedenis, en zo ook het Consorzio Vini Venezia, dat vijf herkomstgebieden in het achterland van Venetië verenigd.
Het directe achterland van de stad, vruchtbaar en van vlak tot heuvelachtig, heeft nooit erg bekend gestaan om zijn kwaliteitswijnen. De relatieve onbekendheid speelt het gebied nog steeds parten, want wie beseft er dat hier behalve prosecco nog veel meer smakelijks geproduceerd wordt? Wie kent herkomstbenamingen als Venezia, Lison, Lison-Pramaggiore of Piave? Laat staan dat bekend is welke druivenrassen hiervoor eigenlijk gebruikt mogen worden. Mede om de bekendheid van die wijnen te vergroten is sinds 2011 het genoemde Consorzio Vini Venezia actief, dat zich inzet om de wijnen van een vijftal appellaties uit het achterland van de stad te promoten. Aansluiten bij de naam van een van ’s werelds beroemdste steden is dan natuurlijk geen slecht idee. Aan de rijke geschiedenis van de stad en het gebied met zijn vele historische villa’s – die regelmatig ook wijnhuizen huisvesten – ontlenen de vijf herkomstgebieden en het Consorzio dan ook graag een deel van hun culturele identiteit.
Onlangs kreeg ik de gelegenheid mijn eerdere kennismaking met wijnen van dit gebied uit te breiden, dankzij een zending van het Consorzio Vini Venezia. Eerder al had een digitale bijeenkomst plaatsgevonden, waarin de wijnen geïntroduceerd en toegelicht werden door Stefano Quaggio, president van het Consorzio. In mijn zending bevonden zich zes witte wijnen: drie van het druivenras manzoni bianco, en drie met de herkomstbenaming DOCG Lison of DOCG Lison Classico. We besloten ze daarom per drie te proeven, om een goede indruk te krijgen van overeenkomsten en verschillen tussen de wijnen.
Manzoni Bianco
Allereerst waren de wijnen van manzoni bianco aan de beurt. Dit druivenras heeft een veel minder lange geschiedenis dan het gebied zelf, en werd 90 jaar geleden ontwikkeld door Luigi Manzoni, die riesling kruiste met pinot bianco. Op basis van die gegevens besloten we de wijnen in te zetten bij zelfgemaakte sushi, waarin vooral zalm, avocado, komkommer en zoete omelet gebruikt waren. Tenslotte smaken Riesling en Pinot Blanc meestal prima bij deze Japanse rijsthapjes. Onze drie wijnen kwamen uit drie verschillende jaren en twee verschillende herkomstgebieden: Manzoni Bianco 2024 van Cantine Borga (DOC Venezia), Manzoni Bianco 2023 van Tenuta Rechsteiner (DOC Venezia) en Nina, Manzoni Bianco 2022 van Ca’ di Rajo (DOC Piave). Van deze drie werd de wijn van Tenuta Rechsteiner (gevestigd in een historische villa) onze favoriet, zowel als aperitiefwijn als bij de sushi. Veel kruidigheid (wat alle manzoni bianco’s wel hebben, samen met een bepaalde bloemigheid), met een (amandel)bittertje in de afdronk. Tevens romig in de afdronk, met prettige zuren en bovendien de meeste frisheid van de drie. Vooral de combinatie bij de komkommer, zalm en avocado-vullingen van de maki sushi waren uitstekend. De wijn van Cantine Borga was nog piepjong, licht zoetig, en leefde op bij de sushi. Nina van Ca’ di Rajo was te subtiel voor het eten, met in de neus indrukken van droogbloemen. De zuren waren ons iets te mild, de wijn miste over het algemeen wat frisheid.
We besloten dat manzoni bianco smakelijke wijnen kan leveren, en dat we die ter plekke met plezier zouden bestellen en drinken. Maar onze voorkeur blijft toch uitgaan naar pure wijnen van de ouders van deze druif: riesling of pinot bianco.
Bellusera
Bijzonder aan de Nina van Ca’ di Rajo uit de DOC Piave is nog de geleidingswijze van de druivenstokken. Lokaal wordt dat belluserra genoemd, een methode die uit de achttiende eeuw stamt en alleen in de Veneto, en vooral in Piave, voorkomt. Bij belluserra draagt iedere paal vier ranken, elk 2,5 meter boven de grond. De ranken worden schuin omhoog geleid, als spaken van een wiel.
Lison
De tweede serie wijnen kwam uit Lison DOCG en Lison Classico DOCG: Lison Classico DOCG 2023 van Mazzolada, Lison DOCG 2022 van Ornella Bellia en Lison Classico DOCG 2021 van Tenuta Polvaro.
Wijnen uit het herkomstgebied Lison, genoemd naar een gehucht bij Portogruaro, zijn gemaakt van tocai friulano druiven, een van de synoniemen voor wat de Fransen sauvignonasse noemen. In de negentiende eeuw kwam deze druif naar Noord-Italië. Op het etiket mag de term Tocai echter niet meer voorkomen sinds de Hongaren daar bezwaar tegen maakten. Zij waren bang voor verwarring met hun eigen wijnen uit de Tokaj-streek. Ik leerde nog dat deze druif nu friulano genoemd wordt, maar opvallend genoeg blijft de brochure van Vini Venezia van tocai-druiven spreken.En dan tref je ook regelmatig de naam tai aan voor deze druif.
Lison Classico is een kleiner historisch gebied binnen het Lison herkomstgebied, met onder andere kenmerkende bodems van donkergele klei met veel mineralen, caranto genoemd.
Tijd om te gaan proeven: camembert-broccolitaart gebakken, wijnen gekoeld en aan de slag. Van de twee series wijnen bleken de Lison-wijnen vervolgens de elegantere, kwalitatief zeker ook de betere wijnen. Mooie zuren, vaak wat kruidigheid van groene tuinkruiden, maar van camembert taart hield de wijn niet zo. Hoewel, de jongste wijn, de 2023 van Mazzolada, met mooie frisse zuren, lukte het nog net de camembert de baas te kunnen. Voor de andere twee wijnen hadden we gelukkig de volgende dag een herkansing, bij een pasta met asperges en zalm. Vooral de 2022 Ornella Bellia was in vorm bij de asperges. Deze wijn kwam romig en gerijpt over, met tonen van venkel en wat rokerigheid. Zwoeler en eleganter nog was de 2021 van Tenuta Polvaro (ja, ook een historische villa), met tonen van amandel in de afdronk, mooie zuren, en helemaal stralend bij de asperges.
Tocai – friulano – tai – sauvignonasse: hoe de druif ook genoemd wordt, hij levert een wijn in Noord-Italië die ik erg heb leren waarderen en dan ook graag drink, als ik de kans krijg. Maar aan de namenkwestie, daar moeten ze eens iets aan doen. Bij teruglezen van artikelen die ik eerder over wijnen van deze druif schreef, viel me bovendien nog iets anders op: de proefnotities zijn telkens helemaal anders… We zullen maar zeggen dat dat het proeven van wijn interessant houdt…
Twee eerdere artikelen over tocai friulano vind je hier
Over de bekende TOH van DiLenardo:
Over friulano-wijnen uit Friuli
