Oogst 2014 in de Pfalz

‘Dit jaar zal weer duidelijk blijken wie keihard heeft gewerkt, en wie niet.’ Aldus de Oliver Gabel, die samen met zijn vader Wolfgang het Weingut Gabel in Herxheim am Berg aan de Deutsche Weinstrasse (Pfalz) leidt. Ik spreek Oliver en zijn vader tijdens de jaarlijkse dag voor de pachters, de particulieren die een wijnstok hebben gepacht bij Weingut Gabel. Aangezien Nico ook pachter is, waren we voor het weekend naar de Pfalz afgereisd. Op de pachterdag wordt de pachters de kans geboden mee te helpen met oogsten (soms zelfs de eigen stokken), en die kans laten we ons dit jaar niet ontgaan. En een mooiere twee dagen hadden we ons afgelopen vrijdag 3 en zaterdag 4 oktober niet kunnen denken: de hele dag scheen de zon aan een bijna wolkenloze hemel!

Twee weken vroeger rijp
Ook de familie Gabel was blij met dit mooie nazomerweer. De afgelopen drie weken is namelijk met man en macht gewerkt om al het fruit gezond binnen te krijgen. Pas tien dagen geleden werd het weer écht goed; daarvoor viel er nog veel regen. De druiven waren dit jaar twee weken vroeger rijp dan gewoonlijk en langer laten hangen hield te veel risico in. Enerzijds is daar de Suzuki-fruitvlieg (Kirschessigfliege in het Duits), verantwoordelijk voor zure rot, of Essigfäule. Deze fruitvlieg is sinds 2012 in West-Europa actief, en tast dit jaar voor het eerst met veel gevolg de wijngaarden aan. Het vliegje weet gezond fruit te doorboren en legt er zijn eitjes. Het sap van de bes verzuurt daarna tot azijn. Anderzijds slaat morgen (dinsdag 7 oktober) het weer om, zo luiden de voorspellingen. De druiven moesten afgelopen weekend gewoon binnengehaald worden!

Zure rot
Bij Gabel zijn ze niet gespaard gebleven voor de zure rot: zo’n 10 tot 20% van de oogst moest opgeofferd worden. Dit jaar geen Regent en geen Dornfelder. Beide rode druivenrassen vallen zeer in de smaak bij het Aziatische fruitvliegje (dat bleek ook al bij de Reestlandhoeve in Overijssel). Een geluk bij een ongeluk: dit jaar zouden regent en dornfelder toch al gaan verdwijnen in het assortiment van Gabel. Al jaren werd erover gedacht, en nu is het moment daar. Het bedrijf gaat zich concentreren op Riesling, Weissburgunder en Spätburgunder, de drie druiven waar de Pfalz goed in is. Daarnaast blijven nog wat andere rassen aanwezig, zoals Grauburgunder en Sauvignon Blanc. Maar naast de Dornfelder en de Regent is onder andere ook al van de Gewürztraminer en de Huxelrebe afscheid genomen.

Terug naar de oogst van dit jaar: bij Gabel verwachten Oliver en Wolfgang al met al een goed resultaat. Er is drie weken lang aan één stuk door gewerkt, ook in de weekenden. Door de Suzuki-fruitvlieg aangeprikt fruit is tijdig verwijderd en alleen zeer gezonde druiven zijn binnengebracht. En ook voor de pachterdag waren maatregelen genomen. Hoewel voor de pachters een paar rijen Riesling nog niet waren geoogst door het plukkersteam, hadden de Poolse arbeiders in de uren voordat we zelf mochten plukken alvast het rotte fruit weggehaald. Het risico was te groot dat wij onervaren liefhebbers foute trossen tussen het gezonde fruit in de emmers zouden mikken.

Met al het harde werken – om middernacht naar bed, vier uur ’s ochtends weer op, vertelde Oliver – is bij Gabel een ramp afgewend. Anderen in Duitsland zijn niet zo fortuinlijk geweest. Oliver en Wolfgang vertelden over wijnboeren uit de omgeving die 100% van de oogst verloren hebben aan de fruitvlieg. Bij Weingut Pfeffingen, verderop in Ungstein, vertelde eigenaar Jan Eymael ons hetzelfde. Ook hier werkten ze al weken met man en macht, en waren er minimale verliezen aan de Essigfäule. En ook uit Franken hoorde ik vandaag dezelfde geluiden.

Duitse eenheid en aangetaste trossen
Terwijl alle andere Duitsers vrijdag 3 oktober de Dag van de Duitse Eenheid vierden en massaal aan de Deutsche Weinstrasse kwamen genieten van Neue Wein en Zwiebelkuchen, ging de oogst bij Pfeffingen, Gabel en talloze andere wijnbedrijven gewoon door, evenals in het weekend erna. We zagen de liefhebbers van Neue Wein, en dronken vrijdag zelf ook een glaasje (minder nieuwe) wijn in de wijngaard. Tijdens de wandeling die we daarna maakten zagen én roken we de zure rot. Lopend tussen de rijen kwam af en toe een stevige azijnlucht ons tegemoet. We zagen zwaar aangetaste trossen, maar gelukkig niet veel. Toch blijft het een beetje bizar, dat de vrolijke massa’s uit Mannheim, Ludwigshafen en Frankfurt genieten van zon, wijn, bratwürst en het prachtige uitzicht, terwijl om hen heen één van de grootste wijngaardplagen sinds tijden actief is. Ik hoop van harte dat wie zichzelf in 2015 een glas Pfälzer Riesling 2014 inschenkt – of welke wijn van deze jaargang dan ook – nog eens terugdenkt aan deze heftige oogsttijd. En ik hoop dat de wijninstituten van de wereld snel met oplossingen voor de zure rot zullen komen.